გილგამეშის ეპოსის ვერსიები

55 ღვთაება და მოქმედი გმირი
I დაფა

1. გილგამეში - ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVII ს. ლუგალბანდას ძე. მას მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ. XXIII-XXI სს-ში მასზე სიმღერების ნაწილი შეაჯერა ერთმა ავტორმა და შექმნა „გილგამეშის ეპოსი“, სადაც ის მთავარი მოქმედი გმირია ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. იგი იხსენიება აგრეთვე „შუმერის მეფეთა სიაში“. გილგამეში ითვლება წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
ურის ახალშუმერული სახელმწიფოს მეფენი( ძვ.წ. XXII-XXI სს) დიდების შარავანდედით მოსავენ გილგამეშის სახელს, შერაცხავენ თავიანთ "დიდ" ძმად (შეშ-გალ), რაკი ეამაყებათ ურუქელობა და გილგამეშის დედის, ნინსუნის, წიაღიდან წარმომავლად თვლიან თავს. რადგან გვერდს უვლიან დიდებულ ენმერქარს ან მაზე ადრე არსებულ მესქიაგაშერს, უნდა ვიფიქროთ, რომ ურის უკანასკნელი, III დინასტიის მეფეებმა - ურნამუმ, შულგიმ და სხვებმა ხელი შეუწყვეს გილგამეშის სახელის განდიდებას აქადურენოვანი კულტურის წრეშიც.
I ( სტრიქონების, დაფების მიხედვით)
სწორედ მათ ხანაში ჩაიწერა თქმულებები გილგამეშზე, რომელთაგან მხოლოდ ხუთმა მოაღწია ჩვენამდე.
კომენტარი : გილგამეში დასახიათებულია გმირად, რომელმაც ქვეყნის სიბრძნე იხილა, ყველა სიბრძნე იცის, მოიტანა წარღვნამდელი ამბავი, ააგო გალავნიანი ურუქის კედლები და მისი ძალა ისეა გაძლიერებული, როგორც „ანუს მხედრობა“. ის არის 2/3 ღმერთი და 1/3 ადამიანი. აქ გილგამეში დიდებული მეფეა, გმირი, რომელიც იმდენად გაძლიერდა, რომ „ქალწულებს არ უშვებს დედასთან“. გილგამეშის ზედმეტი ძალაუფლებით შეწუხებული მოსახლეობა ითხოვს, რომ ღმერთებმა მისი სწორი შექმნან.
2.იშთარი -იგივე ინანა -აქად. იშთარი, რომელიც ყველაზე ცნობილი შუმერული ქალღმერთია. მეორე ტრიადის - ნანნა, უთუ, ინანა - წევრი. იგი გვხვდება უამრავ მითოლოგიურ ტექსტში. იკვეთება მისი ორი ასპექტი, სიყვარულისა და ბრძოლისა. ინანას სიყვარულის ასპექტის ასტრალური გამოხატულებაა მწუხრის ვარსკვლავი, ხოლო ბრძოლის ასპექტისა - ცისკრის ვარსკვლავი. მისი ეპითეტებია: ბრწყინვალე, ერთადერთი ვარსკვლავი, დიდი დედოფალი, ბრწყინვალე ქალბატონი. ინანას საკულტო ქალაქი იყო ურუქი, სადაც ეანას სახელწოდებით ცნობილ ტაძარში საღვთო როსკიპები ემსახურებოდნენ. აქვე სრულდებოდა საკულტო ქორწინების წესი, რითაც განასახიერებდნენ ინანასა და დუმუზის მითოსურ წყვილს. მისი ერთ-ერთი სახელია ირნინი, რითაც იგი იხსენიება „გილგამეშის ეპოსის“ V დაფაში. „გილგამეშიანის“ თანახმად ამ სახელით იშთარი კედარის ტყეში მკვიდრობს.ეს არის სიყვარულისა და ბრძოლის საბედისწერო ქალღმერთი, რომლის სიყვარულსაც მხოლოდ უბედურება მოაქვს.
„მიუახლოვდი ეანას იშთარის ბინას“ . გვხვდება პირველ სვეტში გილგამეშის საქმეებზე საუბრისას.[პირველი სვეტი მე-14 სტრიქონი]
3. ანუ - იგივე ანი შუმერული სიტყვაა, რომელიც აღნიშნავს ცას. ეს არის ცის ღმერთის სახელი, რომელიც ასევე ითვლება ქმნადობის მთავარ მამოძრავებელ ძალად და არის უზენაესი ტრიადის ღმერთების მამა. ის ითვლება ღმერთ ურაშის (Uraš) შთამომავლად, რომელთანაც ადრე აიგივებდნენ კიდეც. ან თავდაპირველად მოიხსენიებდნენ, როგორც ანშარისა (Anšar) და ქიშარის (Kišar) ვაჟს. ის არის ყველა ღმერთის მამა. ცისა და სამოთხის ღმერთი შუამდინარულ მითოსში.
„მათი ვედრება ისმინა ანუმ“. [მეორე სვეტი 29-ე სტრიქონი.]
კონტექსტი : საუბარია მოსახლეობის სურვილზე, რომ გილგამეშის მსგავსი შეექმნათ ღმერთებს.
4.არურუ -A-ru-ru შემქმნელი დედა, თესლის მიმნიჭებელი. Ru-ru –თესლი. ეპითეტი მეკეცეთა დედოფალი.მან შექმნა პირველი კაცი. მოზილა თიხა, დანერწყვა და ამბოხებული ღმერთის, ქინგუს სისხლი ჩაუსხა. მან შექმნა ენქიდუ გილგამეშის მეგობრად და თანასწორად.
„არურუ! შესძახეს ხმამაღლა - შენ შეჰქმენ კაცი - არურუმ ამის მოსმენისას ანუს ორეული თავის გულში შექმნა; არურუმ ხელი განიბანა, თიხა მოზილა, ველზე გამოძერწა“ [მეორე სვეტი : 30, 33, 34 - ე სტრიქონი.]
5. ენქიდუ-გილგამეშის ეპოსის ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟი. იგი ღმერთ ანუს დავალებით თიხისგან შექმნა ქალღმერთმა არურუმ. მოხსენიებულია, როგორც მხეც-კაცი. ის გილგამეშის მეგობარი იყო.
„ იშვა გმირი ენქიდუ“ –[ მეორე სვეტი; 35-ე სტრიქონი]
კონტექსტი: ენქიდუ შეიქმნა გილგამეშის ორეულად, მისი გულის გრიგალის თანასწორად. ენქიდუს გარეგანი აღწერილობა მიგვითითებს, რომ იგი ჯერ კიდევ არ არს სრულყოფილი კაცებრივი არსება, იგი ჯერ კიდევ ბუნების მოვლენაა.
6. ნინურთა -ომის ღმერთი, ნადირობისა და ბრძოლის ქალღმერთი. GU.ZA.LAL.- ტახტის მატარებელი. ნინურთას ეპითეტებია : იარაღის უფალი, იარაღის მატარებელი. იხმარება, როგორც ღმერთების ეპითეტიც. gugall same- ცათა ბელადი. gugallu- იხმარება, როგორც ღმერთების ეპითეტი. ნადირობისა და ბრძოლის ქალღმერთი.
„იშვა გმირი ენქიდუ, ველთა ნაშიერი ნინურთას ძალის“ [მეორე სვეტი 35-ე სტრიქონი]. საუბარია ენქიდუზე და მისი ძალა გაიგივებულია ქალღმერთ ნინურთასთან.
7. ნისაბა ( Nisaba/Nidaba) -ქალღმერთი შუმერულ- აქადურ მითოსში, ის არის მარცვლეულის, დამწერლობის, სიბრძნისა ღვთაება. მისი დამკვიდრება ნიშნავს ცივილიზაციის დამკვიდრებას ქვეყანაზე. „მისი თმების კულულები ნისაბასივით იზრდება“. აქ ენქიდუს თმები შედარებულია ნისაბასთან. [მეორე სვეტი 37-ე სტრიქონი.]
8. სუმუკანი - Sumuqqan ნადირთა პატრონი და გარეული ჯოგების ღმერთი, მათი ნაყოფიერების გამომწვევი. ჯოგების მწყემსი, რომელიც თავის ფარას ანაყოფიერებდა. მოხსენიებულია „გილგამეშიანში“ ენქიდუს აღწერის დროს. „არ იცის ხალხი და არც ქვეყანა, იმოსება სუმუკანივით“. ამ კონტექსტში ენქიდუს ჩაცმულბა შედარებულია სუმუკანის ჩაცმულობასთან.[მეორე სვეტი 38-ე სტრიქონი]
9. ანუს მხედრობა - ვარსკვლავები [მესამე სვეტი მე–17 სტრიქონი].
„ძალა მისი გაძლიერებულია როგორც ანუს მხედრობა“. კონტექსტი: აქ გილგამეშის ძალა შედარებულია ვარსკვლავებთან.
10. როსკიპი /შამხათი (პერსონაჟი) - როსკიპი ქალი, მისი სახელი აქადურად ნიშნავს „მხიარულებას“, „სიხარულს“. ეს სიტყვა იხმარება აგრეთვე საღვთო როსკიპთა საზოგადო სახელად. შამხათის მეშევეობით განკაცდება ენქიდუ და შამხათივე უბიძგებს მას ურუქში წასვლისა და გილგმეშის გაცნობისკენ. „როსკიპი შამხათი წაიყვანე“ – [მესამე სვეტი მე-19 სტრიქონი]. პირველ დაფაში შამხათი გვევლინება როსკიპ ქალად, რომელიც ველად მყოფ ენქიდუს განაკაცებს. მას შემდეგ, რაც ენქიდუს ცხოველები ვეღარ იცნობენ და განუდგებიან, შამხათი გალავნიან ურუქში წასვლას შესთავაზებს.
Šamhat- ასურულ ვერსიაში ასეთი გვხვდება;
Šamkat-ბაბილონურ ვერსიაში კი ამგვარად;
შამხათი შუმერულ სიმღერებში არ გვხვდება.
11. შამაში - მზის ღმერთი, სამართლისა და სამართლიანობის ღვთაება იგივე უთუ, ინანას ძმა. ის ეპოსში არის გილგამეშის მთავარი გზამკვლევი.
„გილგამეში შამაშმა შეიყვარა“ - ნახსნებია როსკიპის მიერ ენქიდუსთვის გილგამეშის აღწერიასას. [მეხუთე სვეტი 21-ე სტრიქონი]
12. ენლილი - ჰაერის ღმერთი, სივრცე, დემიურგი. შუმ. „ჰაერის უფალი, სივრცე“. უზენაესი ტრიადის - ანუ, ენლილი, ენქი - წევრი. ითვლებოდა სამყაროს შემქმნელად, შემოქმედად და შუმერელი ხალხის ეროვნული ერთიანობის ღმერთად. ენლილის მეუღლეა ნინლილი - „ჰაერის დედოფალი“. ეპოსში ენლილი გვხვდება პირველი დაფის მეხუთე სვეტში, სადაც ნახსენებია, რომ მან სხვა ღმერთებთან ერთად ვრცელყო ენქიდუს გონება.
13. ეა/ენქი - (შუმერულად „ბატონი-მიწა“) შუმერული წარმოშობის ღმერთი, რომელიც მოგვიანებით მესამე ადგილი დაიჭირა ბაბილონის პანთეონის ტრიადაში ეას სახელით. მისი სამყოფელი მტკნარი წყლების ოკეანეა, მისი ძალით მოედინება ყველა მდინარე მიწაზე. ენქი სიბრძნისა და ხელოვნების, ასევე მაგიის ღმერთია, რადგან ის დასაბამს წყლის სიღრმეებიდან იღებს. მონაწილეობს პირველკაცის გაჩენაში და ამიტომაც ითვლება კაცობრიობის მფარველად. მისი წყალობით გადაურჩა წარღვნას ერთადერთი ადამიანი ზიუსუდრა, იგივე უთნაფიშთი, რომელსაც წარღვნის შედეგად დაღუპული ცივილიზაცია უნდა აღედგინა.
ენქი გილგამეშს ეხმარება ეპოსში. ის არის ქალაქ ერიდუს უზენაესი ღვთაება. აბზუ - ენქის საცხოვრებელი სახლი ე-აბზუ, იგივე ტაძარი;
bel naqbi- სიღრმის უფალი (ენქის ეპითეტი).
„ანუმ ენლილმა და ეამ ვრცელყვეს მისი გონება“ - ამ ღვთაებებს ასახელებს როსკიპი გილგამეშის პიროვნების დახასიათებისას [მეხუთე სვეტი 22-ე სტრიქონი“
14. ნინსუნი - გილგამეშის დედა, იგი მოიხსენიება გილგამეშიანში როდესაც მას ანდობს გილგამეში თავის სიზმრებს.
„ნინსუნ ბრძენი, ყოვლის მცოდნე ეუბნება მას გილგამეშს“ - აქ ნინსუნი გილგამეშს უხნის ნანახი სიზმრების შეინაარსს. [მეხუთე სვეტი მე-40 სტრიქონი]
II დაფა
ასურული ვერსია
1. იშხარა - išḫara- იშთარის გამოვლინება, სიყვარულის ვნების ქალღმერთი. სქესობრივი კავშირის ქალღმერთი. მისი სიმბოლოა ღრიანკალი. არსებობს გლიპტიკის ნიმუში სადაც ტახტზე მწოლიარე შეუღლებული წყვილის ქვეშ, ღრიანკალია გამოსახული, როგორც ამ აქტის ნიშანი.
იშხარა- ქალღმერთი. იგი ქალის პროტოტიპია, რომელიც სხეულით ატარებს მთვარის ციკლს. იგივე ინანა/იშთარი დედის ასპექტში. არსებობდა, როგორც დამოუკიდებელი ქალღმერთი შუმერულ მითოლოგიაში. იგი ასევე ინანას გამოვლინებაა, როგორც სქესობრივი კავშირის, სარეცლის ქალღმერთი. იშხარა წარმოადგენს ინანას დედათა წესით, რაც გამოთვლილი იყო მთვარის ციკლზე. მას, როგორც მიწის, ადგილის დედოფალს თაყვანს სცემდნენ ასურეთ-ბაბილონსა და აფხაზეთშიც, სადაც მას იცნობდნენ აჟახარას ანუ აშაჰარას სახელით.
„იშხარასათვის გაშლილა ღამის სარეცელი“. ( მე-2 დაფა სვეტი -14).
კონტექსტი : ეპოსის ამ ადგილას იშხარა ქალის სახელია, რომელსაც გილგამეში ეუღლება.
2. ანუ- იგივე ანი არის შუმერული სიტყვა, რომელიც აღნიშნავს ცას. ეს არის ცის ღმერთის სახელი, რომელიც ასევე ითვლება ქმნადობის მთავარ მამოძრავებელ ძალად და არის უზენაესი ტრიადის ღმერთების მამა. ის ითვლება ღმერთ ურაშის (Uraš) შთამომავლად, რომელთანაც ადრე აიგივებდნენ კიდეც. ან თავდაპირველად მოიხსენიებდნენ, როგორც ანშარისა (Anšar) და ქიშარის (Kišar) ვაჟს. ის არის ყველა ღმერთის მამა.
„ანუს მხედრობასავით გაძლიერებულა ძალა მისი“ . ( მესამე სვეტი-მე-2 სტრიქონი)
კონტექსტი : ანუს მხედრობაში იგულისხმება ვარსკვლავთა სიმრავლე.
3. გილგამეში- ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVII ს. ლუგალბანდას ძე. მას მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ. XXIII-XXI სს-ში მასზე სიმღერების ნაწილი შეაჯერა ერთმა ავტორმა და შექმნა „გილგამეშის ეპოსი“, სადაც ის მთავარი მოქმედი გმირია ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. იგი იხსენიება აგრეთვე „შუმერის მეფეთა სიაში“. გილგამეში ითვლება წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
ურის ახალშუმერული სახელმწიფოს მეფენი( ძვ.წ. XXII-XXI სს) დიდების შარავანდედით მოსავენ გილგამეშის სახელს, შერაცხავენ თავიანთ "დიდ" ძმად (შეშ-გალ), რაკი ეამაყებათ ურუქელობა და გილგამეშის დედის, ნინსუნის, წიაღიდან წარმომავლად თვლიან თავს. რადგან გვერდს უვლიან დიდებულ ენმერქარს ან მაზე ადრე არსებულ მესქიაგაშერს, უნდა ვიფიქროთ, რომ ურის უკანასკნელი, III დინასტიის მეფეებმა - ურნამუმ, შულგიმ და სხვებმა ხელი შეუწყვეს გილგამეშის სახელის განდიდებას აქადურენოვანი კულტურის წრეშიც.
სწორედ მათ ხანაში ჩაიწერა თქმულებები გილგამეშზე, რომელთაგან მხოლოდ ხუთმა მოაღწია ჩვენამდე.
„გილგამეშისთვის ღმერთის მსგავსი შეიქმნა მეტოქე“. (მე-15 სტრიქონი)
4. ენქიდუ- გილგამეშის ეპოსის ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟი. იგი ღმერთ ანუს დავალებით თიხისგან შექმნა ქალღმერთმა არურუმ. მოხსენიებულია, როგორც მხეც-კაცი. ის გილგამეშის მეგობარი იყო.
„ენქიდუმ საქორწინო სახლის კარებში ჩადგა ფეხი;“ ( მე-14 სტრიქონი)
მეორე დაფაში აღწერილია გილგამეშის და ენქიდუს შეხვედრა და ბრძოლა.
5. ნინსუნი- გილგამეშის დედა. შუმერულად „ქალბატონი ფური“, რომლის ეპითეტია „გალავნის ფური“, ითვლებოდა ურუქის ადგილობრივ ღვთაებად. ურუქელი წარმოშობის მეფენი, რომელთაც ურის სახელმწიფო დაარსეს, თავიანთ თავს ნინსუნის საშოდან გამომავლად თვლიან და ამის გამო გილგამეში მათ „დიდ ძმად“ (შეშ-გალ) იწოდება.
„ფური ნინსუნ ეუბნება გილგამეშს, თავის ძეს;“ ( მესამე სვეტი, მე-6 სტრიქონი)
გილგამეშის დედა ესაუბრება თავის ძეს სავარაუდოდ ლაშქრობის შესახებ, რომ გადააფიქრებინოს.
6. ენლილი- შუმ. „ჰაერის უფალი, სივრცე“. უზენაესი ტრიადის - ანუ, ენლილი, ენქი - წევრი. ითვლებოდა სამყაროს შემქმნელად, შემოქმედად და შუმერელი ხალხის ეროვნული ერთიანობის ღმერთად. ენლილის მეუღლეა ნინლილი - „ჰაერის დედოფალი“.
„ხალხის დასაშინებლად დანიშნა იგი ენლილმა“. (მეხუთე სვეტი, მეორე სტრიქონი)
კონტექსტი : საუბარია, ხუმბაბაზე, რომ იგი სწორედ ენლილის ხელდასმული და დანიშნულია კედარის ტყის ბატონ-პატრონად.
7. ხუმბაბა-კედარის ტყის მცველი, რომელიც გილგამეშმა მოკლა ენქიდუს დახმარებით. იხსენიება „გილგამეშის ეპოსის“ II, III, IV, V, VII, VIII, X დაფებში გვხვდება.
კონტექსტი : დაპირისპირება გილგამეშსა და ჰუვავას შორის. კედართა სამფლობელოს ბატონ-პატრონი.
Huwawa- შუმერულად, ძველ ბაბილონურ ვერსიაში;
Humbaba- აქადურად, ასურულ ვერსიაში;
ჰუვავას პერსონაჟი წარღვნასთანაა შედარებული და ამ ეპითეტით მოიხსენიება. „ხუმბაბა, ხმა მისი- წარღვნა, პირი მისი- ცეცხლი;“

II დაფა
ძველბაბილონური ვერსია
1. გილგამეში- „აღდგა გილგამეში სიზმრის ასახსნელად, ეუბნება დედამისს:“ (პირველი სვეტი, 1-2 სტრიქონი)
გილგამეში უყვება სიზმარს ნინსუნს.
2. ენქიდუ - ენქიდუ ზის როსკიპის წინაშე, ეფერებიან ერთმანეთს (?) ( მეორე სვეტი, 3-4 სტრიქონი)
3. როსკიპი - როსკიპის სახელი აქადურად ნიშნავს „მხიარულებას“, „სიხარულს“. ეს სიტყვა იხმარება აგრეთვე საღვთო როსკიპთა საზოგადო სახელად.
„როსკიპი ეუბნება ენქიდუს, რომ ანუს ბინაა ურუქი.“
კონტექსტი : ენქიდუს აცნობს და აზიარებს სამყაროს.
4. ნინსუნი- ნახსენებია დედის ეპითეტით. (პირველი სვეტი, 3-4 სტრიქონი)
5. ანუ - „მოდი, წაგიყვან მოედნიან -[ურუქ]ში; ( მეორე სვეტი, 22-23 სტრიქონი).
ბრწყინვალე სახლში, ანუს ბინად.“
„როსკიპი ეუბნება ენქიდუს, რომ ანუს ბინაა ურუქი.“
6. შამხათი - როსკიპი ქალი „გილგამეშიანში“, მან ენქიდუს მიანიჭა ადამიანური ბუნება., მისი სახელი აქადურად ნიშნავს „მხიარულებას“, „სიხარულს“. ეს სიტყვა იხმარება აგრეთვე საღვთო როსკიპთა საზოგადო სახელად.
პირველ დაფაში შამხათი გვევლინება როსკიპ ქალად, რომელიც ველად მყოფ ენქიდუს განაკაცებს. მას შემდეგ, რაც ენქიდუს ცხოველები ვეღარ იცნობენ და განუდგებიან, შამხათი გალავნიან ურუქში წასვლას შესთავაზებს.
მეორე დაფის მეორე სვეტში, ძველ ბაბილონურ ანუ ძვ.წ. მე-18 საუკუნის ვერსიაში ნახსენებია როსკიპი და შამხათი ერთდროულად. გილგამეში დედამისს ნინსუნს უხსნის სიზმარს : „3-4 : ენქიდუ ზის როსკიპის წინაშე, ეფერებიან ერთმანეთს (?)“; „7-8 : ენქიდუ ადგა და მიუდგა შამხათს.“
Šamhat- ასურულ ვერსიაში ასეთი გვხვდება;
Šamkat-ბაბილონურ ვერსიაში კი ამგვარად;
„შამხათ, მოიყვანე კაცი ! რატომ მოდის აქეთ ? (მეოთხე სვეტი, 13-14 სტრიქონი).
ენქიდუ მიმართავს როსკიპს შამხათით.
7. იშხარა- „იშხარასათვის სარეცელი დაგებულია“. (მეხუთე სვეტი, 28-29 სტრიქონი).
კონტექსტი : იშხარა ნახსენებია, როგორც გილგამეშის პარტნიორი კონკრეტული დღესასწაულის ღამით.
8. ნისაბა -( Nisaba/Nidaba) ქალღმერთი შუმერულ- აქადურ მითოსში, ის არის მარცვლეულის, დამწერლობის, სიბრძნისა ღვთაება. მისი დამკვიდრება ნიშნავს ცივილიზაციის დამკვიდრებას ქვეყანაზე.
„მოზრდია [თმები როგორც ნისაბას].“ (მეექვსე სვეტი, 8-9 სვეტი)
სავარაუდოდ ენქიდუს თმაზეა საუბარი და შედარებაა ქალღმერთ ნისაბასთან.
9. ნინსუნი - „ გალავნის ფურმა ნინსუნმა“. ( მეექვსე სვეტი, 33-34 სტრიქონი)
ამ ვერსიაში პირველადაა სახელწოდება ნინსუნი ნახსენები და საუბარია, გილგამეშის დედაზე, ენქიდუ ეუბნება, რომ ერთადერთი შობა დედამისმა.
10. ენლილი- „მეფობა ხალხზე დაგიწესა ენლილმა !“ (მეექვსე სვეტი, 36-37 სტრიქონი)
ენლილი, როგორც გილგამეშისთვის მეფობის მიმნიჭებელი.

ნეობაბილონური ფრაგმენტი
1. გილგამეში- „მოყმე გილგამეშს წააგავს აღნაგობით“. ( მე-4 სტრიქონი)
კონტექსტი : საუბარია ენქიდუზე, რომელსაც გილგამეშს ამსგავსებენ.
2. ენქიდუ- „ალბათ ენქიდუა, რომლის სამშობლო ველებია“ (მე-6 სტრიქონი)
3. ანუ- „ანუს მხედრობასავით გაძლიერებულა [მისი ძალა]“. (მე-7 სტრიქონი)
კონტექსტი : საუბარია გილგამეშის ძალაუფლებაზე ურუქში.

III დაფა
ასურული ვერსია
1. უხუცესები- (პერსონაჟი) ურჩევენ გილგამეშს არ წავიდეს სალაშქროდ ან თუ წავა მხოლოდ მის ძალას არ დაეყრდნოს. (პირველი სვეტი).
2. გილგამეში - ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVII ს. ლუგალბანდას ძე. მას მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ. XXIII-XXI სს-ში მასზე სიმღერების ნაწილი შეაჯერა ერთმა ავტორმა და შექმნა „გილგამეშის ეპოსი“, სადაც ის მთავარი მოქმედი გმირია ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. იგი იხსენიება აგრეთვე „შუმერის მეფეთა სიაში“. გილგამეში ითვლება წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
ურის ახალშუმერული სახელმწიფოს მეფენი( ძვ.წ. XXII-XXI სს) დიდების შარავანდედით მოსავენ გილგამეშის სახელს, შერაცხავენ თავიანთ "დიდ" ძმად (შეშ-გალ), რაკი ეამაყებათ ურუქელობა და გილგამეშის დედის, ნინსუნის, წიაღიდან წარმომავლად თვლიან თავს. რადგან გვერდს უვლიან დიდებულ ენმერქარს ან მაზე ადრე არსებულ მესქიაგაშერს, უნდა ვიფიქროთ, რომ ურის უკანასკნელი, III დინასტიის მეფეებმა - ურნამუმ, შულგიმ და სხვებმა ხელი შეუწყვეს გილგამეშის სახელის განდიდებას აქადურენოვანი კულტურის წრეშიც.
სწორედ მათ ხანაში ჩაიწერა თქმულებები გილგამეშზე, რომელთაგან მხოლოდ ხუთმა მოაღწია ჩვენამდე.
„ნუ დაენდობი გილგამეშ, მხოლოდ შენს ძალას“. ( პირველი სვეტი, 3-4 სტრიქონი).
კონტექსტი : უხუცესები ურჩევენ გილგამეშს თანამგზავრის წინ გაშვებას და ენქიდუს ძალის გამოყენებას.
3. ენქიდუ- გილგამეშის ეპოსის ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟი. იგი ღმერთ ანუს დავალებით თიხისგან შექმნა ქალღმერთმა არურუმ. მოხსენიებულია, როგორც მხეც-კაცი. ის გილგამეშის მეგობარი იყო.
„წავიდეს ენქიდუ შენს წინ: იცის კედარის ტყის გზები“. (პირველი სვეტი, 6-7 სტრიქონი).
„ნიშანი ჩამოჰკიდეს კისერზე ენქიდუს“. (მეოთხე სვეტი, 21-ე სტრიქონი).
კონტექსტი: ენქიდუ, როგორც კედარის ტყის გზების მცოდნე და გილგამეშის დამხმარე.
მეორე კონტექსტი : გილგამეშისადმი შეწირული.
4. ნინსუნი - გილგამეშის დედა. შუმერულად „ქალბატონი ფური“, რომლის ეპითეტია „გალავნის ფური“, ითვლებოდა ურუქის ადგილობრივ ღვთაებად. ურუქელი წარმოშობის მეფენი, რომელთაც ურის სახელმწიფო დაარსეს, თავიანთ თავს ნინსუნის საშოდან გამომავლად თვლიან და ამის გამო გილგამეში მათ „დიდ ძმად“ (შეშ-გალ) იწოდება.
„ნინსუნის წინაშე, დიდებული დედოფლის. ბრძენია ნინსუნი, ყველაფერი იცის.“ (პირველი სვეტი, 16-17 სტრიქონი).
„ავიდა [კოშკზე], შამაშს საკმეველი უკმია“. (მეორე სვეტი, 6-7 სტრიქონი).
„ამიერიდან გაცხადებ ჩემი ძისადმი შეწირულთა შორის“. ( მეოთხე სვეტი, 18-19 სტრიქონი).
კონტექსტი: ნინსუნი, როგორც გილგამეშის დედა, დედოფალი და ბრძენი, რომელიც დაეხმარებათ კედარის ტყისკენ ლაშქრობისას.
მეორე კონტექსტი : ნინსუნი ლოცულობს შამაშისადმი.
მესამე კონტექსტი : ნინსუნმა ენქიდუ გილგამეშს შეწირულად გამოაცხადა.
5. ხუმბაბა- კედარის ტყის მცველი, რომელიც გილგამეშმა მოკლა ენქიდუს დახმარებით. იხსენიება „გილგამეშის ეპოსის“ II, III, IV, V, VII, VIII, X დაფებში გვხვდება.
Huwawa- შუმერულად, ძველ ბაბილონურ ვერსიაში;
Humbaba- აქადურად, ასურულ ვერსიაში;
ჰუვავას პერსონაჟი წარღვნასთანაა შედარებული და ამ ეპითეტით მოიხსენიება.
„შორეულ გზაზე, სა[დაც ხუმბაბაა]“. (პირველი სვეტი, 24-ე სტრიქონი).
„[ვიდრე მძლავრ ხუმბაბას მოვაკვდინებდე]“. ( პირველი სვეტი, 29-ე სტრიქონი)
კონტექსტი : გილგამეში მიდის შორეულ ადგილას, სადაც ხუმბაბა ბინადრობს.
ასევე ნახსენებია ხუმბაბა ეპითეტით მძლავრი.
6. შამაში- მზის ღმერთი, სიმართლისა და სამართლიანობის ღვთაება იგივე უთუ, ინანას ძმა. ის ეპოსში არის გილგამეშის მთავარი გზამკვლევი.
„[და აღმოვფხვრიდე მიწის პირიდან ყოველ ბოროტებას რაც შამაშს სძულს]. (პირველი სვეტი, 30-31 სტრიქონი).
კონტექსტი : შამაში ნახსენებია, როგორც ბოროტების მოძულე.

III დაფა
ძველბაბილონური ვერსია
1. ენქიდუ - „ცრემლებით [აევსნენ] თვალნი [ენქიდუს]“. (მეორე სვეტი, 26-ე სტრიქონი)
კონტექსტი : ენქიდუ დასუსტებული ძალის გამო ოხრავს. სავარაუდოდ, მოახლოებულ სიკვდილს გრძნობს.
2. გილგამეში- „[გილგამეში დაი]ხარა მისკენ, ეუბნება ენქიდუს :
„[რად] აგევსნენ ცრემლებით თვალნი ?“ (მეორე სვეტი, 32-35 სტრიქონი)
კონტექსტი : გილგამეში მეგობარს ეკითხება თუ რა ემართება და ასევე მესამე სვეტში განიზრახავს კედარის ტყისკენ ლაშქრობას.
3. ხუვავა - „[კედარის ტყეში ბინადრობს] მძლავრი ხუვავა.“ (მესამე სვეტი, მე-5 სტრიქონი)
„ხუვავა, ხმა მისი წარღვნა, პირი [მისი]- ცეცხლი, სუნთქვა მისი - სიკვდილი“. ( მესამე სვეტი, 18-20 სტრიქონი).
კონტექსტი : ხუვავა ნახსენებია, როგორც ყოველთვის კედარის ტყის მძლავ ბინადრად. ამავე სვეტშია გამოყენებული წარღვნა, ცეცხლი და სიკვდილი , რომლითაც მას მოიხსენიებს ენქიდუ.
4. შამაში- „ხუვავა შამაშმა განამტკიცა“. ( მესამე სვეტი, 42 სტრიქონი)
კონტექსტი : თუკი წინა დაფებში ნახსენებია, რომ ენლილმა მიანიჭა ძალაუფლება ხუვავას, ამ შემთხვევაში შამაში გვევლინება მის გამძლიერებლად.
მეორე კონტექსტი : „მხოლოდ ღმერთი ზის მარადიულად შამაშთან ერთად“. (მეოთხე სვეტი, მე-6 სვეტი).
ნახსენებია შამაშის ადგილი ზესკნელში და მისი მარადიულობა.
მესამე კონტექსტი : „დაჩოქილია გილგამეში[ შამაშის წინაშე]“. (მეხუთე სვეტი. 35-40 სტრიქონი)
შამაში, როგორც მფარველი ღვთაება და გზების დამლოცველი.
მეოთხე კონტექსტი : „[მიგაღწევინოს] გამარჯვებას შამაშმა“. ( მეექვსე სვეტი, 29-ე სტრიქონი)
შამაში, როგორც გილგამეშის დამხმარე ხუვავასთან გამარჯვებაში.
მეხუთე კონტექსტი : „ცივი წყალი შამაშს დაუღვარე.“
შამაშისადმი აღვლენილი წეს-ჩვეულება იგივე ლოცვა, ჭის გათხრა და წმინდა წყლის დაღვრა. შამაში მფარველია ყველა შორს წასულის.
5. ადადი - ავდრისა და ჭექა-ქუხილის ღმერთი.
„ადადმა“...
კონტექსტი : მხოლოდ ერთი სიტყვაა ნახსენები, დანარჩენი მომტვრეულია.
6. ენლილი- ჰაერის ღმერთი, სივრცე, დემიურგი. შუმ. „ჰაერის უფალი, სივრცე“. უზენაესი ტრიადის - ანუ, ენლილი, ენქი - წევრი. ითვლებოდა სამყაროს შემქმნელად, შემოქმედად და შუმერელი ხალხის ეროვნული ერთიანობის ღმერთად. ენლილის მეუღლეა ნინლილი - „ჰაერის დედოფალი“. ეპოსში ენლილი გვხვდება პირველი დაფის მეხუთე სვეტში, სადაც ნახსენებია, რომ მან სხვა ღმერთებთან ერთად ვრცელყო ენქიდუს გონება.
„ხალხის დასაშინებლად დანიშნა იგი ენლილმა“. (მეოთხე სვეტი, მე-2 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენლილმა დანიშნა ხუვავა ხალხის დასაშინებლად.
7. უხუცესები- პერსონაჟი
8. ლუგალბანდა-ურუქის მეფე, ენმერქარის შვილი (მემკვიდრე) და გილგამეშის მამა. აქადური ეპოსის მიხედვით გილგამეშის პირადი ღვთაებაა, მისი მფარველი ანგელოზი. იგი ლუგალბანდას პოემებისა - „ლუგალბანდა უდაბურ მთებში“ და „ლუგალბანდას დაბრუნება“ - და „გილგამეშის ეპოსის“ ეპიკური გმირია. იხსენიება ასევე რამდენიმე სამეფო ჰიმნში. იწოდება „მწყემსად“. არათას ციკლის ერთ-ერთი გმირი.
„ლუგალბანდა გედგას (გვერდში) შენდა გამარჯვებად.“ ( მეექვსე სვეტი, 35-36 სტრიქონი).
კონტექსტი: ლუგალბანდა, როგორც გილგამეშის წინაპარი და მისი მამა, შვილის დამხმარედ გვევლინება ხუვავასთან ბრძოლაში.
ნეობაბილონური ფრაგმენტი
1. მრჩევლები- ძველბაბილონურ ვერსიაში უხუცესები გვხვდება.
2. გილგამეში- „[ყმა]წვილი ხარ, გილგამეშ, გულს მიჰყ[ავხარ]“. (უკანა მხარე, მე-4 სტრიქონი).
კონტექსტი : მრჩევლები ეუბნებიან გილგამეშს, რომ ყმაწვილია ჯერ და ამიტომ მიდის კედარის ტყის დასალაშქრად. გილგამეში, როგორც ახალგაზრდა მმართველი, რომელმაც თვითონ არ იცის რას ეძებს.
3. ხუვავა- „ხუვავა, ხმა მისი-წარღვნა, პირი მისი ცეცხლი, სუნთქვა მისი-სიკვდილი“. (6-7 სტრიქონი).
კონტექსტი : იგივე, რაც წინა ვერსიაში.
4. ენლილი- „[კედარის დასაცავად] ხალხის დაშინება დაუდგინა მას ენლილმა“. (12-13 სტრიქონი).
კონტექსტი : ხაზგასმულია, რომ ენლილმა კედარის ტყის დასაცავად მიანიჭა ხუვავას ძალაუფლება და ხალხის დაშინების უფლება.
IV დაფა
I,II, III და IV სვეტები დაკარგულია
1. გილგამეში - ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVII ს. ლუგალბანდას ძე. მას მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ. XXIII-XXI სს-ში მასზე სიმღერების ნაწილი შეაჯერა ერთმა ავტორმა და შექმნა „გილგამეშის ეპოსი“, სადაც ის მთავარი მოქმედი გმირია ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. იგი იხსენიება აგრეთვე „შუმერის მეფეთა სიაში“. გილგამეში ითვლება წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
ურის ახალშუმერული სახელმწიფოს მეფენი( ძვ.წ. XXII-XXI სს) დიდების შარავანდედით მოსავენ გილგამეშის სახელს, შერაცხავენ თავიანთ "დიდ" ძმად (შეშ-გალ), რაკი ეამაყებათ ურუქელობა და გილგამეშის დედის, ნინსუნის, წიაღიდან წარმომავლად თვლიან თავს. რადგან გვერდს უვლიან დიდებულ ენმერქარს ან მაზე ადრე არსებულ მესქიაგაშერს, უნდა ვიფიქროთ, რომ ურის უკანასკნელი, III დინასტიის მეფეებმა - ურნამუმ, შულგიმ და სხვებმა ხელი შეუწყვეს გილგამეშის სახელის განდიდებას აქადურენოვანი კულტურის წრეშიც.
სწორედ მათ ხანაში ჩაიწერა თქმულებები გილგამეშზე, რომელთაგან მხოლოდ ხუთმა მოაღწია ჩვენამდე.
„[აღდეგ] გილგამეშ, ურუქის ნაშიერო.“ (მეხუთე სვეტი, მე-4 სვეტი).
„ომი მოინდომოს შენმა გულმა, სიკვდილი დაივიწყე“.
„...ნუ აივსები შიშით ! „ (მეხუთე სვეტი, 36-37 სტრიქონი).
კონტექსტი : გილგამეში მოიხსენიება, როგორც ურუქის მკვიდრი, მისი ნაშიერი. ამ სვეტში ასახულია ხუვავას წინააღმდეგ ბრძოლა.
მეორე კონტექსტი : გილგამეში ამხნევებს ენქიდუს და მოუწოდებს, რომ დაგმოს სიკვდილი და არ ეშინოდეს მისი.
2. ხუმბაბა- კედარის ტყის მცველი, რომელიც გილგამეშმა მოკლა ენქიდუს დახმარებით. იხსენიება „გილგამეშის ეპოსის“ II, III, IV, V, VII, VIII, X დაფებში გვხვდება.
Huwawa- შუმერულად, ძველ ბაბილონურ ვერსიაში;
Humbaba- აქადურად, ასურულ ვერსიაში;
„ტყეების მცველი ყვირის.... ხუმბაბა მსგავსად....“ (მეხუთე სვეტი, 12-13 სტრიქონი, დაზიანებუ.ლია).
კონტექსტი : ხუმბაბა, როგორც კედარის ტყის მცველი და გილგამეშისა და ენქიდუს მოწინააღმდეგე ბრძოლისას.
3. ენქიდუ - გილგამეშის ეპოსის ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟი. იგი ღმერთ ანუს დავალებით თიხისგან შექმნა ქალღმერთმა არურუმ. მოხსენიებულია, როგორც მხეც-კაცი. ის გილგამეშის მეგობარი იყო.
„[ჩემო მეგობარო, ნუ შევალთ [ტყეში]“.
„ხელი დამისუსტდა, მკლავი განმერღვა.“ ( მეხუთე სვეტი, 24-25 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუ, როგორც დაუძლურებული და მხნეობა დაკარგული. მისი სიკვდილთან მიახლოება და სიკვდილის შიში.

V დაფა
1.ხუმბაბა - იგივე ჰუვავა, კედარის ტყის მცველი, რომელიც გილგამეშმა მოკლა ენქიდუს დახმარებით. იხსენიება „გილგამეშის ეპოსის“ II, III, IV და V, VII და X დაფებში.
Huwawa- შუმერულად, ძველ ბაბილონურ ვერსიაში;
Humbaba- აქადურად, ასურულ ვერსიაში;
„სადაც ხუმბაბა დადის იქ ბილიკია შექმნილი“ [პირველი სვეტი; მე-3 სტრიქონი]
2. ირნინი – ინანას ერთერთი სახელი. ამ სახელით მოხსენიებულია მხოლდ გილგამეშის ეპოსის მეხუთე დაფაში და ამ სახელით იშთარი კედარის ტყეში მკვიდრობ. „იხილეს კედარის მთა, ღმერთების სამყოფელი, ირნინის ტახტი“ . [პირველი სვეტი მე–5 სტრიქონი]
კონტექსტი: ამ შემთხვევაში გილგამეში და ექნიდუ ხუმბაბას ტყეში ლაშქრობისას ასახელებენ კედარის ტყეს, როოგორც ინანას სამფლობელოს.
3. „შამაშის წინაშე ჭა გათხარეს“ - [მეორე სვეტი 46–ე სტრიქონი].
კონტექსტი: ამ შემთხვევაში ამ აქტს საკულტო მნიშვნელობა აქვს. ამბავი ღამით ხდება , როცა მზის ღმერთი შამაში მიწისქვეშა ოკეანეშია განსასვენებლად. ამიტომაც ითხრება ჭა, რათა მზის ღმერთთან დამყარდეს კავშირი.

ძველბაბილონური ფრაგმენტი ტელ–ჰარმალიდან
1. „ხარი რომელიც იხილე მცველი შამაშია“ - [ მე–13 სტრიქონი]
კონტექსტი: ენქიდუ უხსნის გილგამეშს ნანახი სიზმრის შინაარსს და ეუნება, რომ ხარი რომელიც სიზმარში იხილა მათი დამხმარე შამაშა, რომელიც „გაჭირვებაში ჩვენს ხელს დაიჭერსო“
2. ლუგალბანდა –არათას ციკლის ერთ-ერთი გმირი, ურუქის მეფე, ენმერქარის შვილი (მემკვიდრე) და გილგამეშის მამა. ცნობილია რამდნიმე პოემა, სადაც მთავარ გმირად ფიგურირებს ჭაბუკი ლუგალბანდა- ურუქის მეფე. იგი ლუგალბანდას პოემებისა - „ლუგალბანდა უდაბურ მთებში“ და „ლუგალბანდას დაბრუნება“ - და „გილგამეშის ეპოსის“ ეპიკური გმირია. იხსენიება ასევე რამდენიმე სამეფო ჰიმნში. იწოდება „მწყემსად“. აქადური ეპოსის მიხედვით გილგამეშის პირადი ღვთაებაა, მისი მფარცელი ანგელოზი. მაგრამ შუმერული ტრადიციის თანახმად იგი მის მამად და ნინსუნის ქმრად იწოდება.
„ვინც წყალი გასვა მათარიდან, შენი ღვთაებაა, შენზე მზრუნველი, ლუგალბანდა, რომელსაც ვენდობით.“ [მე–16 სტრიქონი]
კონტექსტი :ენქიდუ აქვე ეუბნება გილგამეშს, რომ ხარი რომელმაც დაამარცხა და მათარიდან ასვა წყალი მათი მფარველი ლუგალბანდაა.

ბოღაზ–ქოის სემიტური ვერსია
წინა მხარე – არ არის არცრთი ღვთაება ნახსენები.
თუმცა, მხოლოდ ამ ვერსიაშია გილგამეში ღმერთად მოხსენიებული – „ენქიდუ ამ ღმერთს ეუბნება გილგამეშს : მეგობარო ჩემო წავიდეთ“ [მე–20 სტრიქონი]

ძველბაბილონური ფრაგმენტი იშხალიდან
1.ანუნაქები – (ძველ ბაბილონურად) Anunnaki -ქვესკნელის დემონები შუმერულ პანთეონში. იგივე იგიგები Igigi - ცის ქვედა სკნელის მცველები. ცათა იგიგები, ქვესკნელის ანუნაქები.
„გახსნეს ანუნაქთა ბინა“
კონტექსტი: გილგამეშმა და ენქიდუმ დაამარცხეს ხუმბაბა, დაიპყრეს კედარის ტყე და გახსნეს ანუნაქთა ბინა. ამ უკანასკნელში რა იგულისხმება გაუგებარია, თუმცა შესაძლოა რომელიღაც დაკარგული მითის გამოძახილი იყოს.[ მე–20 სტრიქონი]
ფრაგმენტი ხეთური ვერსიიდან
წინა მხარე
1. შამაში –„ცის შამაში ეუბნება : წინ დაუდექით. ნუ შიშობთ და იარეთ“ –
კონტექსტი :შამაში აგულიანებს გილგამეშს და ენქიდუს, რომ შეუშინდნენ ხუმბაბას რისხვას.[ მე–14 სვეტი];
უკანა მხარე:
2. შამაში ; ცის შამაში – „ცის შამაშმა შეისმინა გილგამეშის ლოცვა“ –
კონტექსტი : შამაში, როგორც გილგამეშის მთავარი დამხმარე ხუვავას დასამარცხებლად მოავლენს ქარებს, რომელთა მეშვეობითაც გილგამეში ამარცხებს ხუვავას. [მე–2; მე–5; მე–10; მე–11; მე–13 სტრიქონი].

VI დაფა
1.იშთარი – დიდებული იშთარი . „გილგამეშის მშვენების მიმართ თვალი აღმართა დიდებულმა იშთარმა.“ [მე–6 სტრიქონი].
კონტექსტი: აქ იშთარი გილგამეშს სთავაზობს,რომ გახდეს მისი ქმარი და ამისთვის გარკვეულ დაპირებებს აძლევს მას. „ოქროსა და ლილაქვის ეტლს ავაგებინებ შენთვის“; [მე–10 სტრიქონი] „ კვარცხლბეკი და ტახტი ფეხთ დაგიკოცნიან“ [მე–15 სტრიქონი]
2. თამუზი (პერსონაჟი) – ინანას, იგივე იშთარის ერთერთი სატრფო, რომელიც სხვების მსგავსად დაისაჯ.
„თამუზი საყვარელს შენი სიჭაბუკისა, წლიდან წლამდე ტირილი გადაუწყვიტე“ [46–ე სტრიქონი]
3. სილილი (პერსონაჟი) – ინანას ერთერთი სატრფოს – ცხენის– დედა.
„დედამისს, სილილს, გლოვა გააუწყვიტე“. [57–ე სტრიქონი]
4. იშულანნუ – მებაღე, ინანას ერთერთი სატფო, რომელიც ობობად აქცია.
„თვალი დაადგი შეგიყვარდა. ჩემო იშულანნუ ვიგემოთ შენი ძალა.. დაარტყი და ობობად აქციე“. [ 64–ე სტრიქონი]
5.ანუ – იგივე ანი შუმერული სიტყვაა, რომელიც აღნიშნავს ცას. აქ მოხსენიებულია, როგორც იშთარის მამა.
„წარსდგა იშთარი ანუს (მამამისის წინაშე)“ ; [82–ე სტრიქონი]
6. ანთუ – ანუს მეუღე. აქ იშთარის დედა.
„ანთუს წინაშე, დედამისის, დის მისი ცრემლები“ [83–ე სტრიქონი]
კონტექსტი : განისხებული იშთარი მამასა და დედას უამბობს გილგამეშის მიერ მიყენებული შეურაცხყოფის შესახებ, რომელმაც მისი დანაშაუები ამხილა და უარი უთხრა ქმრობაზე. „ მამავ, შეურაცმყო გილგამეშმა, გილამეშმა ჩამოთვალა ჩემი სიმყრალენი, ჩემი სიმყრალენი და წყეულებანი“ [84–ე სტრიქონი]
7. „განახვნა ანუმ ბაგენი თვისი“
კონტექსტი: ანუ ეუბნება დიდებულ იშთარს, რომ მან თავად გამოიწვია მეფე გილგამეში. „ განა შენ თვითონ არ შეეტაკე მეფე გილგამეშს“. [ 87–ე; 88–ე სტრიქონები]
8. „განახვნა იშთარმა ბაგენი და ეუბნება მამამისს ანუს“ [93–ე სტრიქონი]
იშთარი განრისხებულია და მამამისს სთხოვს ზეციურ ხარ, რომელსაც გილგამეშის დასაჯელად გამოიენებს. „მამა ზეციური ხარი შემიქმენი, გილგამეში თავის ბინაში მოკლას“.[94–ე სტრიქონი]
აშურის რეაქციის მიხედვით
ნახენებია, მხოლოდ ურუქელი მოყმეები.
„ასი ურუქელი მოყმე ჩავარდა მასში“ [მე–14 სტრიქონი]
„ორასი ურუქელი მოყმე ჩავარდა მასში“ [ მე–16 სტრიქონი]
„ მესამე სუნთქვისას ორმო გაიხსნა და ენქიდუ ჩავარდა მასში“ [მე–17; მე–18
სტრიქონი].

კვლავ ნინევიის რედაქციით
1. შამაში – „ რა მოკლეს ხარი, ამოგლიჯეს გული დადეს შამაშის წინაშე“ [154–ე სტრიქონი] „განშორდნენ და შამაშის წინაშე განერთხნენ დაჯდა ორივე ძმა“[155–ე სტრიქონი].
კონტექსტი: აქ გილგამეშმა და ენქიდუმ შამაშს შესწირეს მსხვერპლად მოკლული ხარი. აგრეთვე ამ მონაკვეთში არიან ისინი ნახსენები, როგორც ძმები.
2, „ავიდა იშთარი გალავნიანი ურუქის კედელზე“ [157–ე სტრიქონი]
კონტექსტი: იშთარი ამ კონტექსტში განრისხებულია, წყევლის გილგამეშს იმის გამო რომ ზეციური ხარი მოუკლა და ამით შეურაჰხყოფა მიაყენა. „ქონგურზე შედგა და წყევლა გადისროლა : ვაი გილგამეშს, რომელმაც დამამცირა, ზეციერი ხარი მოკლა!“ [ 59–ე სტრიქონი]
3. „რა ესმა ენქიდუს იშთარის სიტყვები“ – აქ ენქიდუ განრისხებულ შამაშ პროვოცირებას უწევს. ერთგვარი გამარჯვებულის ჟესტით ესვრის შამაშს მოკლული ხარის მარჯვენას. ამავდროულად ემუქრება რომ მისი შეპყრობის შემთხვევაში იმავეს დაჰმართებდა. „ შენც რომ შეგიპყრო ჭეშმარიტად მას დაგამსგავსებდი“ [ 160–163 სტრიქონები]
4. ქიზრეთები – ქურუმთა ჯგუფი;
5.შამხათები და ხარიმათები – საღვთო როსკიპთა, იშთარის კულტის მსახურთა სახელწოდებები.
აქ ინანამ გლოვა გამართა მოკლული ხარი გამო. მოიხმო ქიზრეთები, შამხათები და ხარიმათები. ამ კონტექსტში იგი მგლოვიარეა[165–166–ე სტრიქონი]
7. ლუგალბანდა– „თავის ღმერთს ლუგალბანდას შესწირა ნელსაცხებლისთვის“ – ამ კონტექსტში ლუგალბანდა მოხსენიებულია გილგამეშის ღმერთად, რომელსაც მოკლული ხარის რქები ნელსაცხებლისთვის შესწირა. [ 174–ე სტრიქონი]

ბოღაზ– ქოის სემიტური ვერსია
1. იშთარი – განრისხებული იშთარი
„ ისმინა იშთარმა გილგამეში ნათქვამი, გაბრაზდა განრისხდა გული აუძგერდა“ –
კონტექსტი :ამ ჩანს განრისხებული ინანა გილგამეშის უარის გამო და ითხოვს ექვსი თვის მოზვერს. [მე–11 სტრიქონი]
2. ანუ – „ და მან ანუმ მოთხოვნა მისი მოისმინა“– აქ ანუმ მოისმინა იშთარის თხოვნა და იკითხა, რატომ განიზრახა მოყმის განადგურება. [მე–19 სტრიქონი]

VII დაფა
1. შამხათი- როსკიპი ქალი „გილგამეშიანში“, მან ენქიდუს მიანიჭა ადამიანური ბუნება., მისი სახელი აქადურად ნიშნავს „მხიარულებას“, „სიხარულს“. ეს სიტყვა იხმარება აგრეთვე საღვთო როსკიპთა საზოგადო სახელად.
პირველ დაფაში შამხათი გვევლინება როსკიპ ქალად, რომელიც ველად მყოფ ენქიდუს განაკაცებს. მას შემდეგ, რაც ენქიდუს ცხოველები ვეღარ იცნობენ და განუდგებიან, შამხათი გალავნიან ურუქში წასვლას შესთავაზებს.
მეორე დაფის მეორე სვეტში, ძველ ბაბილონურ ანუ ძვ.წ. მე-18 საუკუნის ვერსიაში ნახსენებია როსკიპი და შამხათი ერთდროულად. გილგამეში დედამისს ნინსუნს უხსნის სიზმარს : „3-4 : ენქიდუ ზის როსკიპის წინაშე, ეფერებიან ერთმანეთს (?)“; „7-8 : ენქიდუ ადგა და მიუდგა შამხათს.“
Šamhat- ასურულ ვერსიაში ასეთი გვხვდება;
Šamkat-ბაბილონურ ვერსიაში კი ამგვარად;
„შამხათის წყევად მიუწევს [გული].“ (მესამე სვეტი, მე-6 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუ წყევლის შამხათს.
2. შამაში - მზის ღმერთი, სამართლისა და სამართლიანობის ღვთაება იგივე უთუ, ინანას ძმა. ის ეპოსში არის გილგამეშის მთავარი გზამკვლევი.
„ესმა შამაშს მისი ნათქვამი,
რად წყევლი, ენქიდუ, როსკიპ შამხათს ?“ (მესამე სვეტი, 33-35 სვეტი).
„[მოუსმინა] ენქიდუმ გმირი შამაშის სიტყვებს“. ( მესამე სვეტი, 49-ე სტრიქონი).
კონტექსტი : შამაში, როგორც შამხათის დამცველი და ენქიდუსთვის რჩევა-დარიგების მიმცემი.
3. ენქიდუ- გილგამეშის ეპოსის ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟი. იგი ღმერთ ანუს დავალებით თიხისგან შექმნა ქალღმერთმა არურუმ. მოხსენიებულია, როგორც მხეც-კაცი. ის გილგამეშის მეგობარი იყო.
„... მრისხანე გული დაუცხრა.“
„... რა დაუცხრა მრისხანე გული „( მესამე სვეტი, 50-51 სტრიქონი)
„ენქიდუ, რომლის გუნება ცუდადაა, წევს სრულიად მარტო.“ (მეოთხე სვეტი, 11-12 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუ სვეტის დასაწყისში წყევლის შამხათს მისი დაუძლურებისა და განკაცებისთვის, ხოლო შამაშის სიტყვის შემდეგ დამშვიდდება და ბედს ეგუება.
მეორე კონტექსტი : ცუდად მყოფი ენქიდუ.
4. გილგამეში -ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVII ს. ლუგალბანდას ძე. მას მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ. XXIII-XXI სს-ში მასზე სიმღერების ნაწილი შეაჯერა ერთმა ავტორმა და შექმნა „გილგამეშის ეპოსი“, სადაც ის მთავარი მოქმედი გმირია ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. იგი იხსენიება აგრეთვე „შუმერის მეფეთა სიაში“. გილგამეში ითვლება წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
ურის ახალშუმერული სახელმწიფოს მეფენი( ძვ.წ. XXII-XXI სს) დიდების შარავანდედით მოსავენ გილგამეშის სახელს, შერაცხავენ თავიანთ "დიდ" ძმად (შეშ-გალ), რაკი ეამაყებათ ურუქელობა და გილგამეშის დედის, ნინსუნის, წიაღიდან წარმომავლად თვლიან თავს. რადგან გვერდს უვლიან დიდებულ ენმერქარს ან მაზე ადრე არსებულ მესქიაგაშერს, უნდა ვიფიქროთ, რომ ურის უკანასკნელი, III დინასტიის მეფეებმა - ურნამუმ, შულგიმ და სხვებმა ხელი შეუწყვეს გილგამეშის სახელის განდიდებას აქადურენოვანი კულტურის წრეშიც.
სწორედ მათ ხანაში ჩაიწერა თქმულებები გილგამეშზე, რომელთაგან მხოლოდ ხუთმა მოაღწია ჩვენამდე.
„და ქველი გილგამეში თანამგზავრად მოგცა,
ახლა გილგამეში, შენი ღვიძლი მეგობარი,
განგასვენებს დიდებულ საწოლზე.“ (მესამე სვეტი, 39-41 სტრიქონი).
კონტექსტი : შამაში ენქიდუს ახსენებს, როსკიპი შამხათის როლსა და დადებით ფაქტორებს. სწორედ მან დააკავშირა ის და გილგამეში ერთმანეთს.
5. ირქალა- Ir-Kal-La - ქვესკნელის ღვთაება. ირკალას სამეფო იგივე ქვესკნელის სამეფო.
„შემიპყრო ჩამიყვანა წყვდიადის სახლში, ირქალას ბინაში.“ (მეოთხე სვეტი, 33-34 სტრიქონი).
კონტექსტი : ქვესკნელის ღვთაება, რომელიც ენქიდუმ ნახა სიზმარში. ალეგორიულად ენქიდუს ქვესკნელში ჩასვლა, სიკვდილი.
6. ანუ- იგივე ანი - შუმერული სიტყვაა, რომელიც აღნიშნავს ცას. ეს არის ცის ღმერთის სახელი, რომელიც ასევე ითვლება ქმნადობის მთავარ მამოძრავებელ ძალად და არის უზენაესი ტრიადის ღმერთების მამა. ის ითვლება ღმერთ ურაშის (Uraš) შთამომავლად, რომელთანაც ადრე აიგივებდნენ კიდეც. ან თავდაპირველად მოიხსენიებდნენ, როგორც ანშარისა (Anšar) და ქიშარის (Kišar) ვაჟს. ის არის ყველა ღმერთის მამა. ცისა და სამოთხის ღმერთი შუამდინარულ მითოსში.
„ვინც ანუსა და ენლილის წინაშე აწყობდნენ შემწვარ ხორცს. (მეოთხე სვეტი, 44-45 სტრიქონი).
კონტექსტი: საუბარია უკვე გარდაცვლილ მეფეებზე, რომლებიც უწინ მსხვერპლს შესწირავდნენ ანუსა და ენლილს და ახლა ქვესკნელში წართმეული აქვთ გვირგვინი.
7. ენლილი - ჰაერის ღმერთი, სივრცე, დემიურგი. შუმ. „ჰაერის უფალი, სივრცე“. უზენაესი ტრიადის - ანუ, ენლილი, ენქი - წევრი. ითვლებოდა სამყაროს შემქმნელად, შემოქმედად და შუმერელი ხალხის ეროვნული ერთიანობის ღმერთად. ენლილის მეუღლეა ნინლილი - „ჰაერის დედოფალი“. ეპოსში ენლილი გვხვდება პირველი დაფის მეხუთე სვეტში, სადაც ნახსენებია, რომ მან სხვა ღმერთებთან ერთად ვრცელყო ენქიდუს გონება.
„ვინც ანუსა და ენლილის წინაშე აწყობდნენ შემწვარ ხორცს. (მეოთხე სვეტი, 44-45 სტრიქონი).
კონტექსტი : საუბარია უკვე გარდაცვლილ მეფეებზე, რომლებიც უწინ მსხვერპლს შესწირავდნენ ანუსა და ენლილს და ახლა ქვესკნელში წართმეული აქვთ გვირგვინი.
8. ენუ და ლაგარუ - enu - უმაღლესი ქურუმი და lagaru- ტაძრის მსახური, მგალობელი;
„მტვერის სახლში, სადაც მე შევედი,
ბინადრობს ენუ და ლაგარუ“. (მეოთხე სვეტი, 45-46 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუ ყვება სიზმარს, რომელიც ნახა და ასახელებს მას ვინც ქვესკნელში ბინადრობს.
9. იშიფფუ და მახხუ - ქადაგი და შემლოცველი; išipu-შემლოცველი ქურუმი.
„ბინადრობს იშიფფუ და მახხუ“. (მეოთხე სტრიქონი, 47-ე სტრიქონი).
კონტექსტი:
10. ეტანა- მეფე-წყემსი, რომელიც არწივმა აიყვანა ცაში „შობის ბალახის“ მოსაპოვებლად. (იხ. ძველი შუამდინარული პოეზია, 2009, გვ.287-298) ერთ შუმერულ ელეგიაში ეტანა გილგამეშთან ერთად იხსენიება შავეთის ბინადართა შორის.
„ბინადრობს ეტანა“.( მეოთხე სვეტი, 49-ე სტრიქონი).
11. სუმუკანი- Sumuqqan – ნადირთა პატრონი და გარეული ჯოგების ღმერთი, მათი ნაყოფიერების გამომწვევი. ჯოგების მწყემსი, რომელიც თავის ფარას ანაყოფიერებდა. მოხსენიებულია „გილგამეშიანში“ ენქიდუს აღწერის დროს.
„ბინადრობს სუმუკანი“. ( მეოთხე სვეტი, 49-ე სტრიქონი).
12. ერეშქიგალი- იგივე აქად. ალლათუ, შუმერულ მითოლოგიაში ქვესკნელის მმართველად ითვლება. იგი ნუნგალისა (ქალღმერთი, მიწისქვეშეთის ღვთაება) და ნინაზუს (ქვესკნელთან დაკავშირებული ღვთაება) დედაა. ერეშქიგალის შვილი იყო ასევე ნამთარი, რომელიც მისი მაცნე და მინისტრია. იგი ცხოვრობდა სასახლეში განზერში, რომელიც მდებარეობდა ქვესკნელის კარიბჭესთან.
„[ბინადრობს] ქვესკნელის დედოფალი ერეშქიგალი“.(მეოთხე სვეტი, 50-ე სტრიქონი).
13. ბელით-ცერი- (Dingir) Bellit-Seri - აქად. „ველის, უდაბნოს ქალბატონი“. ქვესკნელის ქალღმერთი. შესაძლებელია თავად ერეშქიგალის სხვა სახელი იყოს. „ველი“ ან“უდაბნო“ აქ ქვესკნელის სინონიმია.
„ქვესკნელის მემატიანე [ბელით]-ცერი დაჩოქილია მის წინაშე“. (მეოთხე სვეტი, 51-52 სტრიქონი).
ფრაგმენტი (Thompson EG,IV )
1. ენქიდუ- „[განახვნა] ენქიდუმ ბაგენი, ეტყვის ეუბნება [გილგამეშს].“
კონტექსტი : ენქიდუ გილგამეშს მიმართავს შამაშის რჩევით.
2. გილგამეში-„მოდი ჩემო მეგობარო“.
კონტექსტი : ენქიდუ ახსენებს და მოიხმობს გილგამეშს. სხვა კონტექსტი უცნობია.
3. შამაში- „[რჩევით შამაშისა]“.
კონტექსტი : ალბათ იგულისხმება შამაშის რჩევა ენქიდუსადმი.

ფრაგმენტი სულთან-თეფიდან
1. ანუ - იგივე ანი არის შუმერული სიტყვა, რომელიც აღნიშნავს ცას. ეს არის ცის ღმერთის სახელი, რომელიც ასევე ითვლება ქმნადობის მთავარ მამოძრავებელ ძალად და არის უზენაესი ტრიადის ღმერთების მამა. ის ითვლება ღმერთ ურაშის (Uraš) შთამომავლად, რომელთანაც ადრე აიგივებდნენ კიდეც. ან თავდაპირველად მოიხსენიებდნენ, როგორც ანშარისა (Anšar) და ქიშარის (Kišar) ვაჟს. ის არის ყველა ღმერთის მამა.
კონტექსტი : წინა მხარე დაზიანებულია, ამიტომ მხოლოდ ანუა ნახსენები.
2. გილგამეში - „გილგამეშს ესმოდა ენქიდუს სიტყვები, თავისი მეგობრის და ცრემლი სდიოდა.“ (15-17 სტრიქონი).
კონტექსტი : გილგამეში მეგობრის გამო ტირის.
3. ენქიდუ- ენქიდუ სიზმარს უყვება გილგამეშს. სიზმარი საშიში და ავის მომასწავებელია.
„აღაპყრო თავი ენქიდუმ, შამაშის ძალისადმი ლოცულობს“. (მე-9 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუს ლოცვა შამაშისადმი.
4. ენლილი- „შენს ღმერთს მივმართავ,
...ღმერთების მამას...
...ენლილმა მოგანიჭოს“. (უკანა მხარე, 1-4 სტრიქონი).
კონტექსტი : სავარაუდოდ გილგამეში იხსენიებს ენლილს ენქიდუს დასახმარებლად. ეს ნაწილი მეტად დაზიანებულია.
4. შამაში - „აღაპყრო თავი ენქიდუმ, შამაშის ძალისადმი ლოცულობს,
შამაშის სინათლის [წინაშე] სდის ცრემლები.“
კონტექსტი : ენქიდუს ლოცვა შამაშისადმი. შამაში, როგორც განსაცდელში მყოფების დამხმარე.
ფრაგმენტი (Thompson GE,IV )
1. ენქიდუ- „წევს ენქიდუ ერთ დღეს, [მეორე დღეს]...“ (სტრიქონი 7-9).
კონტექსტი : ენქიდუ გილგამეშს უყვება სიზმრას, სადაც ის სარეცელზე წევს 12 დღის განმავლობაში და მისი სენი მძიმდება.
2. გილგამეში : „უხმობს : „გილგამეშ დამწყევლა, ჩემო მეგობარო.... როდესაც ურუქში...“. (14-16 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუ გილგამეშს უხმობს და ეუბნება, რომ სავარაუდოდ, იშთარმა დაწყევლა... და ამის გამო კვდება.
ფრაგმენტი მეგიდოდან
1. ენქიდუ - „ენქიდუ....
ეუბნება [გილგამეშს, თავის მეგობარს]:
„გავჩეხე კედარი]“. (წინა მხარე, 2-4 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუ ჩამოთვლის მის ჩადენილ საქმეებს, რაც უკან ეწია.
2. ხუვავა- „მოვკალი სიხარულით ხუვავა“. (წინა მხარე, მე-8 სტრიქონი).
კონტექსტი : ხუვავა, როგორც ენქიდუს მიერ სიხარულით მოკლული.
3. გილგამეში - „დაავლე გილგამეშ ხელი ნაჯახს ?
თავის მეგობარს....
დასტირის....“.
კონტექსტი: გილგამეში ისმენს ენქიდუს სიზმარს, სადაც ის ენქიდუს დასტირის.

ფრაგმენტი ხეთური ვერსიიდან
1. ენქიდუ- „ენქიდუ კვლავ ეუბნება გილგამეშს:
ისმინე რა სიზმარიც ამ ღამით [ვნახე]“. (2-3 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუ გილგამეშს სიზმარს უყვება.
2. გილგამეში-
კონტექსტი : ენქიდუს სიზმარს ისმენს.
3. ანუ -„ანუმ, ენლილმა, ეამ და ცის შამაშმა კრება მოაწყვეს“. (მე-4 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუს ესიზმრა ღმერთების კრება, სადაც გილგამეშსა და მას შორის ირჩევენ ვინ მოკვდეს.
4. ენლილი--„ანუმ, ენლილმა, ეამ და ცის შამაშმა კრება მოაწყვეს“. (მე-4 სტრიქონი).
„ხოლო ენლილმა თქვა : ენქიდუ მოკვდეს, გილგამეში ნუ მოკვდება.“
კონტექსტი : ენქიდუს ესიზმრა ღმერთების კრება, სადაც გილგამეშსა და მას შორის ირჩევენ ვინ მოკვდეს. ენლილი ენქიდუს სიკვდილს ითხოვს.
5. შამაში --„ანუმ, ენლილმა, ეამ და ცის შამაშმა კრება მოაწყვეს“. (მე-4 სტრიქონი).
„უდანაშაულო ენქიდუ მოკვდეს ?“
კონტექსტი : ენქიდუს ესიზმრა ღმერთების კრება, სადაც გილგამეშსა და მას შორის ირჩევენ ვინ მოკვდეს. შამაში ცდილობს ენქიდუ დაიცვას და ენლილს გადააბრალოს ხუვავას მოკვლის ბრძანება.
6. ეა-იგივე ენქი - (შუმერულად „ბატონი-მიწა“) შუმერული წარმოშობის ღმერთი, რომელიც მოგვიანებით მესამე ადგილი დაიჭირა ბაბილონის პანთეონის ტრიადაში ეას სახელით. მისი სამყოფელი მტკნარი წყლების ოკეანეა, მისი ძალით მოედინება ყველა მდინარე მიწაზე. ენქი სიბრძნისა და ხელოვნების, ასევე მაგიის ღმერთია, რადგან ის დასაბამს წყლის სიღრმეებიდან იღებს. მონაწილეობს პირველკაცის გაჩენაში და ამიტომაც ითვლება კაცობრიობის მფარველად. მისი წყალობით გადაურჩა წარღვნას ერთადერთი ადამიანი ზიუსუდრა, იგივე უთნაფიშთი, რომელსაც წარღვნის შედეგად დაღუპული ცივილიზაცია უნდა აღედგინა.
ენქი გილგამეშს ეხმარება ეპოსში. ის არის ქალაქ ერიდუს უზენაესი ღვთაება. აბზუ - ენქის საცხოვრებელი სახლი ე-აბზუ, იგივე ტაძარი;
შუმ. NIN.IGI.KUG- თვალსხივოსანი უფალი, ეას იგივე ენქის ერთ-ერთი ეპითეტი.
„ანუმ, ენლილმა, ეამ და ცის შამაშმა კრება მოაწყვეს“. (მე-4 სტრიქონი).
კონტექსტი : ენქიდუს ესიზმრა ღმერთების კრება, სადაც გილგამეშსა და მას შორის ირჩევენ ვინ მოკვდეს.

VIII დაფა
1.გილგამეში – ნაღვლიანი გილგამეში
კონტექსტი :ენქიდუს თავის მეგობარს დასტირის. ენქიდუს სიკვიდლის გამო გილგამეში ნაღვლიანია. „ დასტირის თავის მეგობარს; შემოსა მეგობარი, როგორც სასძლო“
2.ენქიდუ - „დედაშენმა ქურციკმა და მამაშენმა კანჯარმა გშობეს შენ“[ პირველი სვეტი; მე-3-მე-4 სტრიონები]
კონტექსტი: გილგამეში დასტირი ექნიდუს და მის მშობლებად ასახელბს კანჯარსა და ქურციკს .
3. ანუნაქები – ქვესკნელის დემონები.
„ანუნაქთა მსაჯული“ – იმის გამო, რომ ამ შემთხვევაში ტექსტი დაზიანებულია უცნობია, ვინ შეიძლება იყოს ანუნაქთა მსაჯული, თუმცა ჩანს, რომ ვიღაცის ან რაღაცის მიერ ნათქვამმა სიტყვებმა გილგამეში ძალიან აღაშფოთა.[მეხუთე სვეტი 42–ე სტრიქონი]. „ აზრი განადგურებისა ჩაისახა თავის გულში“ [ მეხუთე სვეტი 44–ე სტრიქონი].
4. შამაში – „შეამკო და შამაშს აჩვენა“ [ მეხუთე სვეტი 49–ე სტრიქონი].
კონტექსტი: გილგამეშმა ტაბლა აჩვენა შამაშს, როგორც მის ღვთაებას. სწორედ ამ ტაბლაზე უნდა დაედო სავარაუდოდ თაფლით სავსე სანდუს ქვის თასი და ზეთით სავსე ლილაქვის თასი.[47–48 სტრიქონი].
5. ხუმბაბა -
კონტექსტი: გილგამეში ჩამოთვლის მისი და ენქიდუს მიერ ჩადენილ გმირობებს და მათ შორის რამდენჯერმე მოიხსენიებს ხუმბაბას.

ფრაგმენტი სულთან – თეფედან
1. „ერიდუს ქურუმმა, ვინც სახელი შენი განადიდა“ (პერსონაჟი) [მე–15 სტრიქონი]. აქ გილგამეში ასახელებს იმ ადამიანებს ვინც უნდა დაიტიროს ენქიდუ, მათ შორის არის ერიდუს ქურუმი.
2. ეა – სიბრძნის უფალი - bel naqbi
„გიტიროს ბრძერნმა , ვინც შენი სახელი ეას წინაშე განადიდა“ [მე–16 სტრიქონი]. კონტექსტი: აქაც გილგამეში ენქიდუს დასტირის და ბრძენს, რომლის სახელიც უცნობია, უხმობს რომ ენქიდუ დაიტიროს. ეა კი ნახსენებია სწორედ ამ ბრძენთან მიმართებით.
IX დაფა
1.გილგამეში - „სიკვდილს შევუსიშინდი და ველად დავძრწივარ“. [ პირველის სვეტი;მე-5 სტრიქონი]
კონტექსტი: გილგამეში ენქიდუს დასტირის , ველად დაძრწის და შეწუხებულია, რაგდან გაიაზრა რომ მასაც შეიძლება იგივე ბედი ეწიოს. „ მეც მოვკვდები განა არ გავხდები ენქიდუს მსგავსად, სევდა შემეპარა შიგანში“ [ პირველი სვეტი მე–3 სტრიქონი].
2. უთნაფიში – Uta –napištim –წარღვნის გმირი. napištu - ცხოვრება აქადურად. უთნაფიშთი არის წარღვნის ეპოსის ეპიკური გმირი, რომელიც გაიგივებულია ბიბლიურ ნოესთან. მას ღმერთებმა მიანიჭეს უკვდავება.ზიუსუდრა - შუმ. „ შორეული (მარადიული) სიცოცხლის მძებნელი. უთნაფეშთის შუმერული ორეული. მოხსენიაებულია აგრეთვე უბარა თუთუს ძედ.
„ველად დავძრწივარ უთნაფიშსთისკენ“. [პირველი სვეტი მე–6 სტრიქონი]
კონტექსტი: გილგამეში ილტვის, რომ უთნაფეშთამდე მიაღწიოს, რათა მანაც დაძლიოს სიკვიდლი.
3. უბარა – თუთუ – Ubara –Tu-Tu - ღმერთი თუთუს პროტეჟე.
„ უბარა– თუთუს ძისკენ“. [პირველი სვეტი მე–6 სტრიქონი]
კონტექსტი: აქ გილგამეში უთნაფიშთს მოიხსენიებს უბარა თუთუს ძედ.
4. სინი– მთვარის ღმერთი შუმერულ მითოსში, იგივე აშინბაბარი. შუამდინარული პანთეონის მეორე რანგის ტრიადის (სინი, შამაში, იშთარი) პირველი წევრი.
„თავი აღვმართე სინისადმი ვედრებად“. კონტექსტი: უთნაფიშთისკენ მიმავალი გილგამეში გზად ლომებს გადაეყრება და სინს სთხოვს, რომ ამ განსაცდელისგან იხსნას, თუმცა სინი არ ეხმიანება. [პირველი სვეტი მე–9 სტრიქონი]
5. მორიელ კაცები – ელვარებას ასხივებენ მორიელ კაცები, რომლებიც დარჯობენ მზის ამოსვლასა და ჩასვლას.
„მის კარებს მორიელ კაცები იცავენ“. კონტექსტი: გილგამეშმა იხილა მაშუს მთა, რომელიც ქვეყნიერების კიდეს წარმოადგენს. მისი მწვერვალი ცას წვდება ხოლო მისი მკერდი ქვსკნელს. მორიელ კაცები „რომელთა რისხვა შემზარავია და მზერა სიკვდილი“ ამ მთას დარაჯობენ იცავენ. [მეორე სვეტი მე–4 სტრიქონი]
6. გილგამეში.
კონტექსტი :გილგამეშს მორიელ კაცი ახასიათებს კაცად, რომელსაც „ღმერთების ხორცი აქვს სხეულად“[ მეორე სვეტი; მე–14 სტრიქონი]. მორიელ კაცის მეუღლე კი გილგამეშს მოიხსენიებს კაცად, რომელიც „ ორი მესამედი ღმერთია და ერთი მესამედი – კაცი“ [მეორე სვეტი; მე–15 სტრიქონი]. ამ ნაწილში გვხვდება პირველად გილგამეშის ამგვარი დახასიათება.
7. უთნაფიშთი იგივე ზიუსსუდრა - წარღვნის გმირი. მოხსენიებულია გილგამეშის ეპოსში. ნოეს ერთ-ერთი პროტოტიპი, რომელსაც ღმერთებმა უკვდავება მიანიჭეს.
„ უთნაფიშთისკენ მივდივარ, ჩემი წინაპრისკენ
ვინც ღმერთების კრებულის წინაშე წარდგა სიცოცხლის საძიელბლად.“
კომნტექსტი: აქ გილგამეში უყვება მორიელ კაცს თავისი მისვლის მიზანს და უთნაფიშთს მოიხსენიებს საკუთარ წინაპრად.[მესამე სვეტი; მე–3 სტრიქონი]
8. მორიელ კაცი.
კონტექსტი : მას შემდეგ, რაც მოისმენს მორიელ კაცი გილგამეშის განზრახვას ესაუბრება იმ დაბრკოლებებზე, რომლებიც ელის წინ. [ მესამე სვეტი; მე–4 სტრიქონი] „არავინ ყოფილა იქ წამსვლელი გილგამეშ..“[მესამე სვეტი; მე–8 სტრიქონი]
9. შამაშის გზა - haram šamši
„წადი გილგამეშ შამაშის გზაზე“. [ მეოთხე სვეტი ; 36 –ე სტრიქონი]
კონტექსტი: მორიელ კაცი უთნაფიშთისკენ მიმავალ გზას უწოდებს შამაშის გზას და კარს უხსნის ამ გზისკენ მიმავალი მთებისა და ტყეებისკენ. გილგამეშიც მას შემდეგ რაც მოისმენს ამას ადგება შამაშის გზას.
X დაფა –ასურული ვერსია
1. სიდური – საბითუ -Si-du-ri – Sa-bi-tum- ეს პერსონაჟი მხოლოდ ამ ეპოსში გვხვდება. ლურსმულ ლექსიკონებში იგი განმარტებულია, როგორც „ სიბრძნის იშთარი“. მისი სახელი იხენიება გილგამეშის ეპოსის ხურიტულ ფრაგმენტში. ხურიტულ ენაზე უნდა ნიშნავდეს „ქალს“, რაც ალბათ მოწმობს მის წარმომავლობას ხურიტული მითოლოგიიდან. მისი ეპითეტია საბითუ, რაც ნიშნავს მეღვინეს. მას, ვინც ამზადებს მაგარ სასმელებს. მისი სახელი წარმოდგენილია საბუს მთაში - Sabu აქადურად -nikasi. შეგვიძლია შევადაროთ შუმერულ NiN- Kaš-ს. სიდური თავისი შებურულობით გვაგონებს ჰომეროსის ნიმფა კალიფსოს, რომლის სახელი ნიშნავს „დაფარულს“. სწორედ სიდურმა უნდა მიასწავლოს გილგამეშს გზა უთნაფიშთისკენ.
„სიდური საბითუ ზღვის წიაღში რომ ზის..
გილგამეში მისკენ გაემართა“.
კონტექსტი: მას შემდეგ, რაც გილგამეშმა ღმერთების წალკოტი იხილა ამ წალკოტში ხედავს მეღვინე ქალს სიდურს. გილგამეში სიდურისკენ დამწუხრებული მიემართება. [ თავიდან სიდურს გილგამეში კაცის მკვლელი ჰგოია, მაგრამ შემდეგ გილგამეში მას უხნის თავის განზრახვას. პირველი სვეტი; პირველი სტრიქონი].
2. უთნაფიშთი – „მითხარი რომელია გზა უთნაფიშთისკენ“. [მეორე სვეტი; მე–16 სტრიქონი]
კონტექსტი: გილგამეში ეუბნება სიდურს მიასწავლოს უთნაფიშთისკენ მიმავალი გზა, რადგან სწორედ ამით თუ შეძლებს უკვდავების მოპოვებას. იმისთვის, რომ უთნაფეშთამდე მიაღწიოს გილგამეში არ უფრთხილდება არცერთ დაბრკოლებას. თუ შესაძლებელი იქნება ზღვას გადალახავს, მიაღწევს უთნაფიშთამდე და აისრულებს საწადელს, თუ არა ისევ განაგრძობს ველებში ხეტიალს.
3. გმირი შამაში – [მეორე სვეტი; 23–ე სტრიქონი]
„ზღვისკენ წიაღმსვლელი გმირი შამაშია..
შამაშის მეტი ვინ გადადის?“.
კონტექსტი: სიდური გილგამეშს ეუბნება, რომ არადროს ყოფილა გადასასვლელი და ვისაც კი მიუღწვია ღმერთების წალკოტამდე არავის გადაუვლია ზღვა. მხოლოდ შამაშს შესწევს ამ გზის გადავლის შესაძლებლობა. მხოლოდ ის არის წიაღმსვლელი. ეს არის ერთგვარი სიკვდილის წყლები, რომელთა გადალახვაც მიწიერიდან არავის ძალუძს.
4. ურ– შანაბი – Ur-šanabi - ადამიანის დეტერმინატივი. ენქის ან ეას მსახური“. შანაბი ნიშნავს „ორ მესამედს“,რომელიც ენქის ერთ-ერთი სახელია, რადგან მისი საკრალური რიცხვია 40, უმაღლესი ღვთაების , ანის რიცხვის (60) ორი მესამედი.უთნაფიშთის მეზღვაური, რომელიც ეხმარება გილგამეშს ზღვისა და მკვდარი წყლების გადალახვაში. გილგამეში მხოლოდ ურ–შანაბის დახმარებით შეძლებს მივიდეს უთნაფიშთამდე.მე-11 დაფაში ხომალდს მართავს ვინმე Puzur-amuru.
„არის ვინმე ურ–შანაბი, გილგამეშ, უთნაფეშთის მეზღვაური“. [ მეორე სვეტი; 28–ე სტრიქონი]
კონტექსტი: სიდური გილგამეშს ეუბნება უთნაფეშთის მენავის შესახებ, რომელიც დაეხმარება სიკვდილის წყლების გადავლაში და მიაღწევინებს უთნაფეშთამდე. 5.
5. ანუნაქები (ძველ ბაბილონურად) Anunnaki -ქვესკნელის ღმერთები. იგივე იგიგები Igigi - ცის ქვედასკნელის მცველები.
„ანუნაქები, დიდი ღმერთები იკრიბებიან“. [მეექვსე სვეტი; 36–ე სტრიქონი]
კონტექსტი: მას შემდეგ, რაც გილგამეში უთნაფიშთს შეხვდება. უთნაფიშთი გილგამეშს ესაუბრება, რომ ყველაფერი წარმავალია და არაფერი არის მუდმივი. ადამიანმა უნდა იცოდეს, რომ აუცილებლად მოუწევს სიკვდილი. ადამიანი, რომელიც თავის ბედს მიუახლოვდება, მაშინვე იკრიბებიან ანუნაქები, რომლებიც ადამიანის ბედის შექმნაში იღებენ მონაწილეობას. [მეექვსე სვეტი; 36–ე სტრიქონი]
6. მამეთუ –Mammetum -პატარა მამა, ქვესკნელის ერთერთი ქალღმერთი. იგი ეპოსში მოხსენიებულია, როგორც ბედის შემქმნელი.
„მამეთუ, ბედის შემქმნელი, მათთან ერთად ბედისწერას აწესებს“. [ მეექვსე სვეტი; 37–ე სტრიქონი].
კონტექსტი: უთნაფეშთი ანუნაქებთან ერთად ახსენებს მამეთუსაც, რომელიც უნდა იღებდეს მონაწილეობას ადამიანის ბედისწერის შექმნაში. სწორედ ანუნაქებმა და მამეთუმ დაადგინეს სიკვლი და სიცოცხლე, თუმცა „ არ გამოაცხადეს სიკვდილის დღეები“.
ძველბაბილონური ვერსია
1. შამაში – გმირი შამაში
„შამაში შეწუხდა, შეხედე რა მას, ეუბნება გილგამეშს“.
კონტექსტი: ძველბაბილონური ვერსიის მიხედვით შამაში შეწუხებულია გილგამეშის სურვილით, რომ მიაღწიოს უთნაფეშთამდე. სკეპტიკურად უყურებს გილგამეშის მისწრაფებას და ეუბნება, რომ სიცოცხლეს, რომელსაც ეძებს, ვერ იპოვის. [პირველი სვეტი; მე–5 სტრიქონი].
გილგამეში კი მყარად დგას თავის აზრზე, ამდენი დაბრკოლების გადალახვის შემდეგ არ აპირებს დანებებას, უბრალო სიკვდილით სიკვდილს და სურს ,რომ „ ოდესმე მაინც იხილოს მკვდარმა შამაშის სხივები“[პირველი სვეტი;მე–15 სტრიქონი].
2. საბითუ იგივე სიდური–
„აწ საბითუ შენს სახეს ვხედავ
სიკვდილს, რასაც მეშინის ნუ დავინახავ“.
კონტექსტი: ამ შემთხვევაში გილგამეში საბითუს უამბობს თავისი გამოვლილი ცხოვრებისა და მეგობრის გარდაცვალების შეახებ.რომლის შემდეგაც გაუჩნდა შიში, რომ მასაც იგივე ბედი შეიძლება ეწიოს და იმისთვის, რომ უკვდავება მოიპოვოს მიილტვის უთნაფეშთისკენ, თუმცა მას შემდეგ რაც ვერ იპოვა სიცოცხლე და მიაღწია საბითუმდე სურს, რომ დასახულ მიზანს მიაღწიოს და სიკვდილის შიში დაძლიოს.მას ერთგვარი იმედი გაუჩნდა.[მეორე სვეტი; მე–12 სტრიქონი].
3. სურსუნაბუ – იგივე ურ–შანაბი. Su-ur-su-na-bu= Ur- sanabi. ძველბაბილონური ვერსიის მიხედვით უთნაფიშთის მენავე.
„სურსუნაბუმ შეხედა მას თვალებში“. კონტექსტი: მიუხედავად იმისა, რომ ამ ვერსიაში არ ჩანს როგორ მიაღწია გილგამეშმა სურუსუნაბუმდე, იგი წარსგდა მის წინაშედა სთხოვა უთნაფიშთის სახის ჩვენება.

XI დაფა
1. გილგამეში -ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVII ს. ლუგალბანდას ძე. მას მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ. XXIII-XXI სს-ში მასზე სიმღერების ნაწილი შეაჯერა ერთმა ავტორმა და შექმნა „გილგამეშის ეპოსი“, სადაც ის მთავარი მოქმედი გმირია ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. იგი იხსენიება აგრეთვე „შუმერის მეფეთა სიაში“. გილგამეში ითვლება წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
ურის ახალშუმერული სახელმწიფოს მეფენი( ძვ.წ. XXII-XXI სს) დიდების შარავანდედით მოსავენ გილგამეშის სახელს, შერაცხავენ თავიანთ "დიდ" ძმად (შეშ-გალ), რაკი ეამაყებათ ურუქელობა და გილგამეშის დედის, ნინსუნის, წიაღიდან წარმომავლად თვლიან თავს. რადგან გვერდს უვლიან დიდებულ ენმერქარს ან მაზე ადრე არსებულ მესქიაგაშერს, უნდა ვიფიქროთ, რომ ურის უკანასკნელი, III დინასტიის მეფეებმა - ურნამუმ, შულგიმ და სხვებმა ხელი შეუწყვეს გილგამეშის სახელის განდიდებას აქადურენოვანი კულტურის წრეშიც.
სწორედ მათ ხანაში ჩაიწერა თქმულებები გილგამეშზე, რომელთაგან მხოლოდ ხუთმა მოაღწია ჩვენამდე.
„ეუბნება გილგამეში მას, შორეულ უთნაფიშთს :
გიყურებ, უთნაფიშთი : ზომა შენი არ არის სხვა, ჩემი მსგავსი ხარ შენ !“ ( სტრიქონი 1-3).
„როგორ წარსდექ ღმერთების კრებულის წინაშე, მარადიული ცხოვრების საძიებლად?“
კონტექსტი : გილგამეში უთნაფიშთს სთხოვს გაუმხილოს იდუმალი სიტყვა მარადიული ცხოვრების შესახებ.
2. უთნაფიშთი- Uta –napištim –წარღვნის გმირი. napištu - ცხოვრება აქადურად. უთნაფიშთი არის წარღვნის ეპოსის ეპიკური გმირი, რომელიც გაიგივებულია ბიბლიურ ნოესთან. მას ღმერთებმა მიანიჭეს უკვდავება.ზიუსუდრა - შუმ. „ შორეული (მარადიული) სიცოცხლის მძებნელი. უთნაფეშთის შუმერული ორეული. მოხსენიაებულია აგრეთვე უბარა თუთუს ძედ. უბარა – თუთუ – Ubara –Tu-Tu - ღმერთი თუთუს პროტეჟე.
„განგიცხადებ გილგამეშ, იდუმალ სიტყვას“. ( მე-9 სტრიქონი).
კონტექსტი: უთნაფიშთი ყვება წარღვნის მითს.
3. ენლილი- ჰაერის ღმერთი, სივრცე, დემიურგი. შუმ. „ჰაერის უფალი, სივრცე“. უზენაესი ტრიადის - ანუ, ენლილი, ენქი - წევრი. ითვლებოდა სამყაროს შემქმნელად, შემოქმედად და შუმერელი ხალხის ეროვნული ერთიანობის ღმერთად. ენლილის მეუღლეა ნინლილი - „ჰაერის დედოფალი“. ეპოსში ენლილი გვხვდება პირველი დაფის მეხუთე სვეტში, სადაც ნახსენებია, რომ მან სხვა ღმერთებთან ერთად ვრცელყო ენქიდუს გონება.
„დიდმა ღმერთებმა წარღვნის მოხდენა განიზრახეს.
[ბჭობდნენ] ანუ მამა მათი,
გმირი ენლილი, მრჩეველი მათი,
ნინურთა მათი შიკრიკი,
ენნუგი, მათი გუგალლა.“ ( სტრიქონი 14-18).
კონტექსტი : ენლილი ღმერთების მრჩეველი, რომელიც წარღვნის მოხდენას ურჩევს მათ.
4. ანუ- იგივე ანი არის შუმერული სიტყვა, რომელიც აღნიშნავს ცას. ეს არის ცის ღმერთის სახელი, რომელიც ასევე ითვლება ქმნადობის მთავარ მამოძრავებელ ძალად და არის უზენაესი ტრიადის ღმერთების მამა. ის ითვლება ღმერთ ურაშის (Uraš) შთამომავლად, რომელთანაც ადრე აიგივებდნენ კიდეც. ან თავდაპირველად მოიხსენიებდნენ, როგორც ანშარისა (Anšar) და ქიშარის (Kišar) ვაჟს. ის არის ყველა ღმერთის მამა.
„დიდმა ღმერთებმა წარღვნის მოხდენა განიზრახეს.
[ბჭობდნენ] ანუ მამა მათი.“
კონტექსტი : ანუ, როგორც ღმერთების მამა.
5. ნინურთა-ომის ღმერთი, ნადირობისა და ბრძოლის ქალღმერთი. GU.ZA.LAL.- ტახტის მატარებელი. ნინურთას ეპითეტებია : იარაღის უფალი, იარაღის მატარებელი. იხმარება, როგორც ღმერთების ეპითეტიც. gugall same- ცათა ბელადი. gugallu- იხმარება, როგორც ღმერთების ეპითეტი.
“ნინურთა მათი შიკრიკი”. (მე-17 სტრიქონი).
„მოვარდა ნინურთა, საგუბარი გაუშვა“. (102-ე სტრიქონი).
კონტექსტი: ამ შემთხვევაში ომის ღმერთის კონტექსტითაა ნახსენები, როგორც ღმერთების შიკრიკი, რომლებმაც წარღვნა განიზრახეს.
მეორე კონტექსტი : წარღვნის მონაწილე ნინურთა.
6. ენუგგი- En-nu-gi- ქვესკნელის ერთ-ერთი ღმერთი, უკანდაუბრუნებლობის უფალი. gugallu- იხმარება, როგორც ღმერთების ეპითეტი.
„ენნუგი, მათი გუგალლა.“
კონტექსტი : ღმერთების შეკრებისას მოიხსენიებიან.
7. ეა - შუმ. NIN.IGI.KUG- თვალსხივოსანი უფალი, ეას იგივე ენქის ერთ-ერთი ეპითეტი.
(შუმერულად „ბატონი-მიწა“) შუმერული წარმოშობის ღმერთი, რომელიც მოგვიანებით მესამე ადგილი დაიჭირა ბაბილონის პანთეონის ტრიადაში ეას სახელით. მისი სამყოფელი მტკნარი წყლების ოკეანეა, მისი ძალით მოედინება ყველა მდინარე მიწაზე. ენქი სიბრძნისა და ხელოვნების, ასევე მაგიის ღმერთია, რადგან ის დასაბამს წყლის სიღრმეებიდან იღებს. მონაწილეობს პირველკაცის გაჩენაში და ამიტომაც ითვლება კაცობრიობის მფარველად. მისი წყალობით გადაურჩა წარღვნას ერთადერთი ადამიანი ზიუსუდრა, იგივე უთნაფიშთი, რომელსაც წარღვნის შედეგად დაღუპული ცივილიზაცია უნდა აღედგინა.
ენქი გილგამეშს ეხმარება ეპოსში. ის არის ქალაქ ერიდუს უზენაესი ღვთაება. აბზუ - ენქის საცხოვრებელი სახლი ე-აბზუ, იგივე ტაძარი;
„თვალსხივოსანი ეა მათთან თათბირობდა.
მან გაუმეორა ლერწმის ქოხს მათი სიტყვა.“ (19-20 სტრიქონი).
„ეას გარდა საქმეებს ვინ აწყობს ?
ეამ იცის ყოველი ხელოვნება“. (175-176 სტრიქონი).
კონტექსტი : ეა ცდილობს ადამიანის მოდგმის გადარჩენას და სწორედ მისგან იგებს უთნაფიშთი წარღვნის შესახებ.
მეორე კონტექსტი : ეა, როგორც ბრძენი და მაგიის მცოდნე.
8. შამაში - მზის ღმერთი, სიმართლისა და სამართლიანობის ღვთაება იგივე უთუ, ინანას ძმა. ის ეპოსში არის გილგამეშის მთავარი გზამკვლევი.
„შამაშმა დამითქვა დრო“. (87-ე სტრიქონი).
კონტექსტი : წარღვნის დაწყების დრო შამაშის მიერ იყო დათქმული.
9. მეზღვაური ფუზურ-ამურუ - Puzur- საიდუმლოს ნიშნავს. Amurru- ღმერთთა საიდუმლო.
„გემის დაფისისთვის მეზღვაურ ფუზურ-ამურუს
მთელი ქონებითურთ მივეცი სასახლე“. ( 94-95 სტრიქონი).
კონტექსტი: იგულისხმება, რომ ხომალდი გადასცა მას სამართავად.
10. ადადი- ტაროსის მკაცრი ღვთაება- „ადადი ლაშქრის რისხვა“.
აქადურ მითოსში ტაროსის ღმერთი, რომელმაც მოუვლინა კაცობრიობას წარღვნა. ეს იყო ჭექა-ქუხილის, წვიმისა და ქარის ღვთაება იგივე იშქური.
„გრგვინავდა ადადი მის გულში;“ (98-ე სტრიქონი).
„ზეცას მიაღწია ადადის რისხვამ“; (105-ე სტრიქონი).
კომენტარი : წარღვნის აღწერისას, ადადი ერთ-ერთი მთავარი მოქმედი პერსონაჟია.
11. შულლათი და ხანიში- უძველესი აქადური ქვესკნელის ღვთაებები. ეტიმოლოგიურად ნიშნავს განძარცვასა და დამორჩილებას. მათი ფუნქციაა სიკვდილისა და განადგურების მოტანა. ასტროლოგიაში მოიხსენიება, როგორც წყვილი ვარსკვლავი.
„წინ მიდიოდნენ შულლათი და ხანიში“.
კონტექსტი: წარღვნაა აღწერილი მათი მოქმედებებით.
12. ერრაგალი- IRRA.GAL- ქვესკნელის ეპითეტი. GAL- ნიშნავს დიდს ანუ დიდი ირრა. შუმ. „ დიდი ქალაქი“ ქვესკნელის ერთ-ერთი სახელწოდება
„ჯებირები აღმოფხვრა ერრაგალმა“. (101-ე სტრიქონი).
კონტექსტი: არხების კალაპოტიდან გადმოსვლა არის წარღვნის მნიშვნელობა.
13. ანუნაქები(ძველბაბილონურად) ქვესკნელის დემონები შუმერულ პანთეონში. - იგივე იგიგები - ცის ქვედა სკნელის დარაჯები, მცველები. ცის იგიგები და ქვესკნელის ანუნაქები.
„ანუნაქებმა ჩირაღდნები აღმართეს“. (103-ე სტრიქონი).
კონტექსტი : ისინი მოხსენიებულია წარღვნისას.
14. იშთარი - იგივე ინანა -აქად. იშთარი, რომელიც ყველაზე ცნობილი შუმერული ქალღმერთია. მეორე ტრიადის - ნანნა, უთუ, ინანა - წევრი. იგი გვხვდება უამრავ მითოლოგიურ ტექსტში. იკვეთება მისი ორი ასპექტი, სიყვარულისა და ბრძოლისა. ინანას სიყვარულის ასპექტის ასტრალური გამოხატულებაა მწუხრის ვარსკვლავი, ხოლო ბრძოლის ასპექტისა - ცისკრის ვარსკვლავი. მისი ეპითეტებია: ბრწყინვალე, ერთადერთი ვარსკვლავი, დიდი დედოფალი, ბრწყინვალე ქალბატონი. ინანას საკულტო ქალაქი იყო ურუქი, სადაც ეანას სახელწოდებით ცნობილ ტაძარში საღვთო როსკიპები ემსახურებოდნენ. აქვე სრულდებოდა საკულტო ქორწინების წესი, რითაც განასახიერებდნენ ინანასა და დუმუზის მითოსურ წყვილს. მისი ერთ-ერთი სახელია ირნინი, რითაც იგი იხსენიება „გილგამეშის ეპოსის“ V დაფაში. „გილგამეშიანის“ თანახმად ამ სახელით იშთარი კედარის ტყეში მკვიდრობს.ეს არის სიყვარულისა და ბრძოლის საბედისწერო ქალღმერთი, რომლის სიყვარულსაც მხოლოდ უბედურება მოაქვს.
„მშობიარე ქალივით კიოდა იშთარი,
მოთქვამდა ღმერთთა დედოფალი, რომლის ხმა ტკიბილია“. (117-118 სტრიქონი).
კონტექსტი : იშთარი, როგორც გამწარებული და მოტირალი ქალი. წარღვნას თავის თავს აბრალებს და ნანობს.
15. ირრა- ქვესკნელისა და ჭირის ღმერთი.
„ირრა აღდგებოდა, დასნეულდებოდა ხალხი“. (186-ე სტრიქონი).
კონტექსტი: ეა ეუბნება ენლილს, რომ წარღვნის მაგივრად ჭირი მოევლინა, თუკი ადამიანთა მოდგმის დასჯა სურდა და არა განადგურება.
16. იქიმუ- ikkimu- სულის მიმტაცებელი დემონი. სიკვდილის დემონი, ზოგიერთ კონტექსტში მკვდართა სულის მნიშვნელობით გვხვდება.
„[სხეული] ჩემი იქიმუმ შეიპყრო.“ (231-ე სტრიქონი).
კონტექსტი: გილგამეშმა იცის, რომ მოკვდავი არაა და ადრე თუ გვიან იქიმუ მასაც შეიპყრობს.
17. ურ-შანაბი- „ენქის ან ეას მსახური“. შანაბი ნიშნავს „ორ მესამედს“,რომელიც ენქის ერთ-ერთი სახელია, რადგან მისი საკრალური რიცხვია 40, უმაღლესი ღვთაების , ანის რიცხვის (60) ორი მესამედი. უთნაფიშთის მენავე, რომელიც გილგამეშს ეხმარება სიკვდილის ზღვაზე გადასვლაში.
„ეუბნება უთანაფიშთი მას, მეზღვაურ ურ-შანაბის“. (235-ე სტრიქონი).
კონტექსტი : უთნაფიშთი ურშანაბს გილგამეშის თავის ქალაქში დაბრუნებას სთხოვს.

XII დაფა
1. გილგამეში-ურუქის მეფე ძვ.წ. XXVII ს. ლუგალბანდას ძე. მას მიეწერება ურუქის გალავნის აგება. მასზე საუკუნეების განმავლობაში იქმნებოდა შუმერული სიმღერები. ძვ.წ. XXIII-XXI სს-ში მასზე სიმღერების ნაწილი შეაჯერა ერთმა ავტორმა და შექმნა „გილგამეშის ეპოსი“, სადაც ის მთავარი მოქმედი გმირია ენქიდუსთან ერთად. ეპოსის თანახმად იგი ორი მესამედი ღმერთი იყო, ხოლო ერთი მესამედი კაცი. იგი იხსენიება აგრეთვე „შუმერის მეფეთა სიაში“. გილგამეში ითვლება წარღვნამდელი ამბის გამგებად და მის ჩამწერად.
ურის ახალშუმერული სახელმწიფოს მეფენი( ძვ.წ. XXII-XXI სს) დიდების შარავანდედით მოსავენ გილგამეშის სახელს, შერაცხავენ თავიანთ "დიდ" ძმად (შეშ-გალ), რაკი ეამაყებათ ურუქელობა და გილგამეშის დედის, ნინსუნის, წიაღიდან წარმომავლად თვლიან თავს. რადგან გვერდს უვლიან დიდებულ ენმერქარს ან მაზე ადრე არსებულ მესქიაგაშერს, უნდა ვიფიქროთ, რომ ურის უკანასკნელი, III დინასტიის მეფეებმა - ურნამუმ, შულგიმ და სხვებმა ხელი შეუწყვეს გილგამეშის სახელის განდიდებას აქადურენოვანი კულტურის წრეშიც.
სწორედ მათ ხანაში ჩაიწერა თქმულებები გილგამეშზე, რომელთაგან მხოლოდ ხუთმა მოაღწია ჩვენამდე.
კონტექსტი : ფუქუ და მიქუ ქვესკნელში უვარდება და ენქიდუ ჩადის ამოსატანად, რომელიც უკან ვეღარ ბრუნდება.
2. ენქიდუ- გილგამეშის ეპოსის გმირი, იგივე მხეც-კაცი, რომელიც შექმნა ქალღმერთმა არურუმ. იგი იყო გილგამეშის მეგობარი.
კონტექსტი : გილგამეში მონა ენქიდუ ეხმარება ქვესკნელიდან ფუქუსა და მიქუს ამოტანაში, თუმცა უკან ვეღარ ბრუნდება.
3.ნინაზუს დედა- ქვესკნელის დედოფალი ერეშქიგალი, ხოლო თავად ნინ-ა-ზე- „კურნების უფალი“, ქვესკნელის ერთ-ერთი ღვთაება. მკვდართა ქალღმერთი.
„ნინაზუს დედა, ვინ განისვენებს“.(29-ე სტრიქონი).
კონტექსტი: ქვესკნელის აღწერისას და აღნიშვნისას მოიხსენიება.
4. ნამთარი-ბედისწერისა და სიკვდილის დემონი. თავად სახელი მისი „ბედისწერას“ ნიშნავს შუმერულად.
კონტექსტი : ენქიდუ ნამთარს არ დაუკავებია, შეუპყრია...
5. ნერგალი- ქვესკნელის ღმერთი, რომელიც ხან ცაშია, ხან ქვესკნელში.
კონტექსტი: გილგამეში ენქის უყვება, რომ ნერგალის დემონს არ დაუკავებია ენქი, არამედ ქვესკნელმა შეიპყრო. შესაბამისად, ნერგალიც მისი დემონის გამოა ნახსენები.
6. ნინსუნი-გილგამეშის დედა, იგი მოიხსენიება გილგამეშიანში როდესაც მას ანდობს გილგამეში თავის სიზმრებს. შუმერულად „ქალბატონი ფური“, რომლის ეპითეტია „გალავნის ფური“, ითვლებოდა ურუქის ადგილობრივ ღვთაებად. ურუქელი წარმოშობის მეფენი, რომელთაც ურის სახელმწიფო დაარსეს, თავიანთ თავს ნინსუნის საშოდან გამომავლად თვლიან და ამის გამო გილგამეში მათ „დიდ ძმად“ (შეშ-გალ) იწოდება.
„მაშინ[...]ძე ნინსუნისა, თავის მონას, ენქიდუს დასტირის“. (55-ე სტრიქონი).
კონტექსტი : ნახსენებია, როგორც გილგამეშის დედა.
7. ენლილი - შუმ. „ჰაერის უფალი, სივრცე“. უზენაესი ტრიადის - ანუ, ენლილი, ენქი - წევრი. ითვლებოდა სამყაროს შემქმნელად, შემოქმედად და შუმერელი ხალხის ეროვნული ერთიანობის ღმერთად. ენლილის მეუღლეა ნინლილი - „ჰაერის დედოფალი“.
კონტექსტი : მოიხსენიება, როდესაც მას მიმართავს გილგამეში დასახმარებლად, მაგრამ ის არ ეხმიანება.
8. სინი- Dingir Sin- dingir Sin (Zu. EN) - ნიშნავს ცოდნის უფალს. მთვარის ღმერთი შუმერულ მითოსში, იგივე აშინბაბარი. შუამდინარული პანთეონის მეორე რანგის ტრიადის (სინი, შამაში, იშთარი) პირველი წევრი.
კონტექსტი : ნახსენებია გილგამეშიანში“, როდესაც მას გილგამეში მიმართავს დასახმარებლად მაგრამ ის არ ეხმარება.
9. ეა- იგივე ენქი-ანი- (შუმერულად „ბატონი-მიწა“) შუმერული წარმოშობის ღმერთი, რომელიც მოგვიანებით მესამე ადგილი დაიჭირა ბაბილონის პანთეონის ტრიადაში ეას სახელით. მისი სამყოფელი მტკნარი წყლების ოკეანეა, მისი ძალით მოედინება ყველა მდინარე მიწაზე. ენქი სიბრძნისა და ხელოვნების, ასევე მაგიის ღმერთია, რადგან ის დასაბამს წყლის სიღრმეებიდან იღებს. მონაწილეობს პირველკაცის გაჩენაში და ამიტომაც ითვლება კაცობრიობის მფარველად. მისი წყალობით გადაურჩა წარღვნას ერთადერთი ადამიანი ზიუსუდრა, იგივე უთნაფიშთი, რომელსაც წარღვნის შედეგად დაღუპული ცივილიზაცია უნდა აღედგინა.
ენქი გილგამეშს ეხმარება ეპოსში. ის არის ქალაქ ერიდუს უზენაესი ღვთაება. აბზუ - ენქის საცხოვრებელი სახლი ე-აბზუ, იგივე ტაძარი;
bel naqbi- სიღრმის უფალი (ენქის ეპითეტი).
შუმ. NIN.IGI.KUG- თვალსხივოსანი უფალი, ეას იგივე ენქის ერთ-ერთი ეპითეტი.
კონტექსტი: გილგამეშს ეხმარება ენქიდუს ქვესკნელიდან ამოსვლაში.